Sector in top 5 van risicosectoren voor arbeidsveiligheid

De inspecteurs komen op plekken waarvan zij de risico’s als hoogste inschatten en waar het meeste effect kan worden bereikt. Vrijwel elk jaar wordt een deelsector onder de loep genomen. Afgelopen jaar was er speciale aandacht voor de loonwerkbedrijven, paddenstoelenteelt en pluimveebedrijven.

Loonwerkbedrijven

Alleen al bij de loonwerkbedrijven constateerden de inspecteurs 336 overtredingen bij 131 inspecties. Die overtredingen hadden vooral betrekking op machineveiligheid. Vaak worden bewegende onderdelen niet of onvoldoende afgeschermd, waardoor werknemers door de machine kunnen worden gegrepen.

In de paddenstoelenteelt (41 inspecties) is bij meer dan twee derde van de bedrijven opgetreden. Bij vrijwel alle geïnspecteerde bedrijven lopen de werknemers gezondheidsrisico’s door fysieke overbelasting. In pluimveebedrijven (25 inspecties) is er gevaar voor medewerkers door blootstelling aan agrarisch stof en onveilige machines of heftrucks.

De misstanden die de Inspectie SZW heeft geconstateerd in deze sectoren staan echter niet op zichzelf. De sector landbouw, bosbouw en visserij staat in de top 5 van risicosectoren voor wat betreft arbeidsveiligheid, zo blijkt uit de ongevalsstatistieken. In het afvalbeheer en de bouwnijverheid vinden de meeste arbeidsongevallen plaats.

De afgelopen tien jaar zijn 190 dodelijke ongevallen te betreuren geweest in de agrarische sector. Daarnaast zijn er honderden gewonden gevallen, zo blijkt uit cijfers van de inspectie. In 2017 raakten 93 werknemers ernstig gewond, in 2016 waren dat er 91 en in 2015 73. Het aantal ongevallen is zorgwekkend hoog, vindt de Inspectie SZW.

Kantelen

Veruit de meeste ongelukken (41 procent) vinden plaats met rijdende of kantelende machines en voertuigen. Daarnaast vinden ook relatief veel ongelukken plaats door vallende voorwerpen, omgang met vee en vallen van hoogte. Ook het bekneld raken tussen machines en bedwelming door mestgassen eisen jaarlijks slachtoffers.
Dat de ongelukken op deze wijze plaatsvinden, is deels te verklaren door de werkwijze, meent de Inspectie SZW. Het werk in de agrarische sector wordt veelal gedaan met zware arbeids- en transportmiddelen. Er is dikwijls sprake van laaggeschoold personeel.

Door de teeltgebonden arbeidspieken in combinatie met de continue aandacht voor kostenreductie, ligt het werktempo hoog en zijn er veel flexibele arbeidskrachten. Al met al een combinatie van factoren die kan leiden tot een verhoogde kans op ongevallen.
De ongevallen treffen niet alleen de werknemers (of zzp’ers), maar in veel gevallen ook de ondernemer zelf, de meewerkende partner of de minderjarige kinderen. Ook leveranciers (of andere derden zoals bezoekers) lopen ongevalsrisico’s bij een bezoek aan een land- of tuinbouwbedrijf.

Vanzelfsprekendheid

Wim van den Boomen, portefeuillehouder Goed Werkgeverschap bij LTO Nederland, is bekend met de ongevalscijfers. Hij heeft een aanvullende verklaring voor de ongelukken die gebeuren op plekken waar er geen extern personeel bij is betrokken. Hij denkt dat een van de belangrijkste oorzaken ligt in de manier waarop agrariërs hun werk benaderen.
‘Te vaak wordt gezegd: ik ga efkes dit of dat doen, zonder er echt over na te denken. We geven onze koeien honderd keer water en dat is zo vanzelfsprekend, dat je niet meer in de gaten hebt dat de stier daar ook nog rondloopt.’

De portefeuillehouder vindt dat boeren en tuinders de gevaren op de werkvloer meer moeten onderkennen. 'We werken met machines en levende have. Dan loop je altijd een risico.’ Zijn tip: ‘Haal die vanzelfsprekendheid uit je handelen.'

De brancheorganisaties in de agrarische sector willen het hoge aantal ongelukken terugdringen. LTO Nederland, Cumela Nederland, Branchevereniging VHG, FNV, CNV Vakmensen, VBNE, Fedecom, Nevedi, Nijhof-Wassink en Stigas hebben vorige maand afspraken gemaakt om de sector veiliger te maken.
Het initiatief heet ‘Zero Accidents’ en wordt ondersteund door het RIVM en de Inspectie SZW. Doel is om in 2020 geen bedrijfsongelukken meer te hebben in de sector.

De partijen hebben afgesproken de veiligheid op de agrarische en groene bedrijven te verbeteren, door op vijf punten actie te ondernemen: door samen te werken, een cultuur in de sector te realiseren waarbij veilig werken voorop staat, ondernemers en werknemers te ondersteunen met advies, voorlichting en tools, te werken aan technische oplossingen om de veiligheid te verbeteren en het melden en leren van (bijna) ongevallen te bevorderen.

Praktische tips

Via de website van Stigas zijn praktische tips te krijgen om het risico op de werkplek te verkleinen. Ook worden ongelukken geanalyseerd, zodat er door anderen lering uit kan worden getrokken.
Op deze manier kan de sector stappen zetten, vindt Van den Boomen. ‘Bij de huidige cijfers willen we ons absoluut niet neerleggen’, zegt hij. ‘Veiligheid moet weer top of mind worden. Elk ongeluk is er een te veel.’