Zorgboer ziet brood in onderwijsboerderij

De laatste jaren bieden steeds meer zorgboeren ondersteunend onderwijs aan kinderen die op school uitvallen. De vraag is er van zowel ouders als scholen, merkt bestuurder van Stichting Landzijde en zorgboer Jaap Hoek Spaans.

'Ouders zijn naarstig op zoek naar een alternatief voor een school. Het gaat om kinderen die vastlopen op school door de thuissituatie, hun gedrag, of een combinatie daarvan. Het onderwijs zoekt naar onderwijszorgarrangementen. Daarin kunnen zorgboerderijen een rol spelen. Zij kunnen de kinderen tijdelijk lerend houden.'

Het streven moet zijn dat het kind geheel of gedeeltelijk weer naar school kan, vindt de voorzitter van de stichting waarbij zo'n honderd zorgboerderijen zijn aangesloten. 'De school blijft de beste plek voor het onderwijs.'

Uitval op basisscholen

Naar schatting vallen zo'n vierduizend kinderen uit op basisscholen, speciaal onderwijs en vmbo. Dat aantal is de laatste jaren sterk teruggedrongen door inspanningen van onder andere scholen en gemeenten.

'Iedere leerling die het op school niet redt, is er een te veel.' Dit is de overtuiging van onderwijskundig adviseur Anton Kiewiet. 'Zorgboerderijen zijn een ideale locatie voor kinderen die het op school niet redden', zegt hij.

'Zorgboeren kunnen heel goed omgaan met kinderen met stoornissen. Scholen hebben hier vaak geen tijd voor. Een jongen van vijftien die de kop verkeerd heeft staan, wordt op een school uit de klas gestuurd. Een zorgboer drinkt met hem een kop koffie en praat met hem. Die benadering werkt heel goed.'

De groene omgeving draagt hier sterk aan bij, vult Hoek Spaans aan. 'Sommige kinderen functioneren beter in een groene, sociale en praktische leeromgeving. Ze komen op een nieuwe manier tot leren.'

Dat merkt eigenaar Annemieke de Kock van zorgboerderij Hoog Broek in het Gelderse Lienden ook. Sinds kort ondersteunt haar zorgboerderij een jongen van dertien. 'De vraag kwam vanuit school. De jongen heeft een complexe thuissituatie en ADHD. Hij zou niet leerbaar zijn, is al vier keer van school gewisseld. Bij ons krijgt hij twee keer per dag twintig minuten 'les'.' Dat bestaat vooral uit ervarend leren. 'Hoeveel liter heb je als je vier jerrycans vult van 20 liter?'

Een medewerker die de lerarenopleiding voor agrarisch onderwijs doorliep, begeleidt de jongen. Binnenkort wil de zorgboerderij de tak uitbreiden met drie leerlingen. 'Het is een nieuwe sector die de zorgboerderij kan versterken. Zorgboeren kunnen in specifieke gevallen beter maatwerk leveren dan scholen. Dat is hun grote kracht.'

Definitie van onderwijs

Hoewel er zeker kansen liggen voor onderwijs op zorgboerderijen moeten zorgboeren echter niet te snel claimen dat ze onderwijs aanbieden, waarschuwt Hoek Spaans.

'Een zorgboer kan een kind prima leren klokkijken. Het is echter riskant om dit onderwijs te noemen. Ten eerste omdat dit niet door de inspectie is goedgekeurd. Ten tweede is het misleidend naar de ouders toe die al veel problemen hebben. Daarmee kun je mensen beledigen of verder in problemen brengen.'

Hij stelt dat bij de term onderwijs veel meer komt kijken. 'Het gaat om onder andere multidisciplinair overleg met de leerplichtambtenaar, ouder(s) en het onderwijs. Het hele curriculum van de school moet worden doorlopen.'

Kwetsbaarheid

'Het is aan de zorgboeren om hierin samen met het onderwijs de juiste stappen te zetten', stelt Hoek Spaans. 'Dat moet zorgvuldig gebeuren. We hebben te maken met kwetsbare kinderen en ouders. We moeten ervoor zorgen dat we een werkwijze hanteren die het onderwijs volledig omarmt.'