Drentse bollentelers werken aan schoner drinkwater

Het bekenstelstel van de Drentsche Aa is brongebied voor Gronings drinkwater. Omdat het ingewikkeld en duur is om gewasbeschermingsmiddelen uit het water te zuiveren voor het maken van drinkwater, worden bollentelers gestimuleerd zo schoon mogelijk te werken.

De aanpak is onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa, opgezet door waterschap Hunze en Aa's, Waterbedrijf Groningen en provincie Drenthe.

Afrikaantjes

De bollentelers kiezen al bewust voor gebruik van minder risicovolle middelen om ziekten en plagen te bestrijden. Ook zaaien ze op grote schaal afrikaantjes, die schadelijke aaltjes in de bodem tegengaan. Hoe minder aaltjes, hoe minder grondontsmetting nodig is.

De telers zien de doelstelling die het waterschap stelt voor kwaliteitsverbetering van het oppervlaktewater dan ook niet als een bedreiging, maar eerder als een stimulans om door te gaan met innoveren.

Vertrouwen

Tom Rispens van het bollen- en loonbedrijf Fernhout in Smilde zegt er het volste vertrouwen in te hebben dat het project succesvol wordt. 'We zijn als bollentelers de voortrekkers voor de akkerbouw wat betreft vermindering van het middelengebruik. We investeren er volop in en onze leveranciers testen een breed scala biologische middelen.'

Ook volgens bollenteler Gert Veninga uit Hijken is de doelstelling van het project goed haalbaar. 'Het waterschap wil van de twaalf of dertien schadelijke stoffen die nu soms nog worden aangetroffen bij het innamestation in De Punt er op termijn nog maar één terugvinden. Aan ons zal het niet liggen. Van die lijst mogen we er in de bollenteelt vijf gebruiken, maar in de praktijk zijn dat er nog maar één of twee.'

Watermonsters

Eind juli waren de telers en de partijen uit het Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa te gast bij Fernhout in Smilde. Ze zagen daar hoe het waterschap watermonsters nam uit de perceelssloten. Terwijl een medewerker van het waterschap de eerste metingen deed, deelde teeltadviseur Weijnand Saathof van onderzoeksbureau HLB de resultaten van de bezoeken die hij eerder bracht aan de telers.

Ook Saathof stelt vast dat de telers bezig zijn met maatregelen om uitspoeling van middelen naar het water te voorkomen, bijvoorbeeld door een brede strook onbeteeld te laten tussen het gewas en de sloot.

Duidelijkheid

Volgens deelnemer Wijnand Eleveld uit Smilde is er wel meer duidelijkheid nodig waar de stoffen die in overschrijding worden aangetroffen vandaan komen. 'Sommige stoffen gebruiken we alleen in het voorjaar. Als die in het najaar worden gemeten, komen ze dan van ons? Daar moet meer over bekend worden.'

Veninga heeft meer informatie nodig om beslissingen te kunnen nemen. 'Gaat het alleen om incidenten of is er vaker een probleem?' Hij ziet de monitoring die nu wordt uitgevoerd als steuntje in de rug. 'Je kunt dan niet worden aangesproken op stoffen die je niet gebruikt.'

Drie lijnen

In het bollenproject worden drie lijnen gekozen. Allereerst wordt gemikt op preventie: bewust kiezen op welke percelen bollen worden geteeld, bijvoorbeeld niet vlak langs sloten of kwetsbare natuur. Verder gaat het om het verminderen van het middelengebruik en de keuze voor minder risicovolle middelen.

Ten slotte is het van belang emissie naar het water via de bodem en de lucht te voorkomen. Bijvoorbeeld door slimme spuittechnieken of het voorkomen van waterafspoeling van het perceel.

Leveranciers

Het komende jaar gaan de telers, ondersteund door deskundigen van CLM Onderzoek en Advies en HLB, verdere stappen zetten. Alle telers hebben concrete plannen gemaakt en hebben ook hun leveranciers ingeschakeld om mee te denken over oplossingen en een voorstel ingediend voor onderzoek naar alternatieven.

Sommige telers zetten bodemschimmels en compost in voor een gezondere bodem. Elke bollenteler krijgt maatwerk en persoonlijk advies. De boeren delen hun ervaringen. De meest effectieve maatregelen worden opgeschaald.

Verspreid door het hele gebied blijven het waterschap en het waterbedrijf monsters nemen.