Genen lezen helpt varkensfokkerij sneller vooruit

Als je naar de effecten van zo'n nieuwe techniek als genomics wilt kijken, is een terugblik naar het verleden handig. Technisch directeur Hans Olijslagers van Topigs Norsvin ging tijdens de twee Topigs Events op 1 en 8 november in Apeldoorn en Eindhoven even terug in de tijd.

Ruim honderd jaar geleden werden de varkensstamboeken opgericht om de resultaten te verbeteren. Het selecteren van de geschikte fokzeugen en -beren gebeurde op het oog. 'De introductie van de spekdiktemeter in 1952 zorgde voor een sprong in het verminderen van de spekdikte en het verhogen van de groei', aldus Olijslagers.

BLUP-technieken

Eind jaren tachtig volgde opnieuw een grote stap met de introductie van de BLUP-technieken. Rekenmodellen konden gegevens van broers en zussen van de fokdieren meenemen. 'Dankzij de toenemende rekenkracht van computers kon de erfelijke aanleg op veel kenmerken fors vooruit.'

Voor het verbeteren van de genetische aanleg is het cruciaal om verschillen tussen fokdieren te kunnen meten. Daarom zijn er de afgelopen jaren diverse nieuwe technieken bij gekomen. Bijvoorbeeld de Live Muscle Scan die de spek- en spierdikte aan levende fokvarkens meet. Op basis hiervan zijn de karkas- en vleeskwaliteit op verschillende momenten in de groeifase goed en betrouwbaar vast te stellen. Het dagelijks individueel meten van voeropname en gewicht bij alle fokberen draagt bij aan de verdere verbetering van de voederconversie.

Biggenweegprotocol

In 2005 is Topigs Norsvin begonnen met het biggenweegprotocol. De fokbedrijven leggen van alle 700.000 biggen die jaarlijks worden geboren het geboortegewicht vast. Deze informatie wordt benut voor het verbeteren van de moedereigenschappen en zorgt voor het voortbrengen van vitalere biggen.

De uniformiteit van tomen bij de geboorte is overigens nog wat anders dan dat de toomgenoten uniform opgroeien', benadrukt Olijslagers. 'We werken nu samen met Wageningen Universiteit aan het meer gelijk opgroeien van biggen. Dat moet ertoe leiden dat we de uniformiteit in het groeitraject kunnen gaan voorspellen.'

Filteren

Dat is niet eenvoudig, want veel factoren hebben daar invloed op. 'We proberen al die factoren eruit te filteren, zodat we de genetische verschillen in aanleg voor uniformiteit eruit kunnen selecteren.'

Wat exact de erfelijke aanleg van elk varken is, is volgens Olijslagers niet zo eenvoudig vast te stellen. 'Vroeger konden we niet anders dan aannemen dat elke nakomeling van een fokzeug en beer precies dezelfde genetische aanleg had. Met de huidige kennis en wetenschap blijkt dat niet zo te zijn', zegt hij. 'De ene big krijgt net wat andere genen mee van zijn vader en moeder dan de andere. De ene beer uit een toom kan een betere aanleg voor vleeskwaliteit of voerconversie hebben dan zijn broer.'

Genomics

Sinds de introductie van genomics kan Topigs Norsvin de werkelijke verschillen in erfelijke aanleg van fokdieren opsporen. Genomics spoort naar SNPs (ss) één punt op het chromosoom. Tegenwoordig kan deze techniek blootleggen welke genen van welke ouder komen. Ofwel: hoe verwant zijn de geteste dieren.

'We kunnen daarmee fokdieren opsporen die werkelijk de genen hebben die voor de beste resultaten zorgen. Door genomics is de betrouwbaarheid van de fokwaardeschatting met 37 procent vooruitgegaan. Dat betekent dat ook de erfelijke vooruitgang met 37 procent vooruitgaat. Doordat technieken om naar genen te kijken steeds preciezer worden, zal die betrouwbaarheid stijgen naar 50 procent.'

Alle kenmerken

Genomics speelt bij alle erfelijke factoren een rol. Dus bij alle kenmerken is er vooruitgang mee te boeken. Vooral bij moeilijk meetbare kenmerken zoals berengeur is genomics belangrijk. 'We koppelen het opsporen van de genen aan het meten van berengeur bij de nakomelingen van fokberen en bij de fokberen zelf. Dit resulteert in een algemene daling van de vererving van berengeur', licht Olijslagers toe.

'Daarnaast kunnen we beren met genomics speciaal sorteren op berengeur. Dat zijn onze Nador-beren. Hun nakomelingen hebben nog eens 40 procent minder last van berengeur.'
De toepassing van genomics blijft afhankelijk van het opsporen van verschillen tussen fokdieren en het zoeken naar de genen die daarbij horen. Een van de projecten die hierbij helpen, is de Pig Atlas. Van duizenden fokberen is een volledige bodyscan beschikbaar en zijn de DNA-gegevens bekend.

DNA-informatie

'We gaan kijken of we daaruit kunnen selecteren hoe groot de hammen, schouders en karbonades zijn. Dat gaan we koppelen aan de DNA-informatie, zodat we bij de selectie van de berenlijnen nog beter kunnen inspelen op een bepaalde marktvraag.'