‘Endotoxine kan beperken’

Pieter StokkermansEndotoxinen zijn ontstekingsbevorderende brokjes dode bacteriën die veelvuldig in stalstofdeeltjes voorkomen. ‘Mensen worden hier niet ziek van. Maar het kan de luchtwegen prikkelen, waardoor de afweer mogelijk wordt verminderd’, stelt Toon van Hoof, portefeuillehouder Diergezondheid van LTO.
De Gezondheidsraad legde in 2012 een norm voor endotoxineconcentraties in de buitenlucht vast, van 30 endotoxine-eenheden per kubieke meter lucht. WUR werkte die norm uit in de praktijk, onder meer door emissies te meten bij varkens- en kippenstallen. Ook is de verspreiding berekend met een model en werd getoetst tot welke afstand vanaf de stal de norm wordt overschreden.
Dit is vergelijkbaar met kaders voor geur en fijnstof waar ook wordt getoetst of de omgeving niet boven de norm wordt belast.
In het onderzoek werd gekeken of een derde toetsingskader voor endotoxinen zinvol zou zijn, of dat bestaande toetsingskaders voor geur en fijnstof voldoende bescherming bieden tegen te hoge endotoxine. Hiervoor werd bij meerdere bedrijven gekeken tot waar concentraties van endotoxinen boven de norm lagen; de overschrijdingsafstand. Dit werd ook vergeleken met de overschrijdingsafstanden van geur en fijnstof.
‘Met name bij vleeskuikens en leghennen is in deze gevallen de afstand tussen een bedrijf en het punt waar de norm wordt overschreden groter dan bij geur en fijnstof’, zegt onderzoeker Winkel. ‘Op een afstand dat geur en fijnstof geen belemmering meer vormen geldt dit dus mogelijk nog wel voor endotoxinen. Hier zou de endotoxine-uitstoot bepalend moeten zijn voor de afstand van omwonenden tot een bedrijf.’
Of er een derde toetsingskader komt is aan de politiek. Winkel: ‘Voor zo’n toetsingskader zijn nog betrouwbaarder emissiefactoren en een verder verfijnd model nodig. Daar wordt dit jaar aan verder gewerkt, onder andere door nog meer emissiemetingen te doen.’
Van Hoof vindt dat de sector endotoxinen serieus moet nemen. ‘Net als voor fijnstof en ammoniak hebben we ook hier een opdracht richting omgeving, omdat ook dit een impact heeft op de gezondheid. Aan de andere kant moeten mensen ook niet uit voorzorg allerlei dingen roepen. Eerst is gedegen vervolgonderzoek hard nodig.’