‘Kansen voor terugkeer van grutto’

Vooral kieviten en kemphanen laten zich deze zomermiddag aan de Slinkewei in de Workumerwaard zien. Hoewel het gebied bekend staat als het topgruttogebied van Friesland, zijn er nauwelijks grutto’s te vinden. Oorzaken zijn de slechte kuikenoverleving en de trek van hun ouders naar Afrika. Weidevogelonderzoeker Jos Hooijmeijer van de RUG ziet echter kansen voor de terugkeer van de ‘koning van het grasland’.

%E2%80%98Kansen+voor+terugkeer+van+grutto%E2%80%99
© Fotografie Frans Mulder

Niet alleen op boerenland, ook in sommige natuurreservaten gaat de gruttostand achteruit. De vogel heeft na vorig jaar ook dit jaar in Zuidwest-Friesland een dramatisch slecht broedseizoen gehad, geeft de weidevogelonderzoeker aan. '

Zo’n 60 procent van de nesten kwam niet uit. Slechts 5 procent kwam onder de maaimachine terecht. Veruit de meeste eieren en kuikens werden opgegeten door vos, kraaien, roofvogels en marters.

Bij niet meer dan 5 procent van de paren is een kuiken uitgevlogen, schat Hooijmeijer. ‘Van de meer dan duizend kuikens die we geringd hebben, overleven slechts twintig jonge grutto’s. In voorgaande jaren was het nestverlies rond de 40 procent en vloog 5 tot 10 procent van de kuikens uit.’

10.000 hectare onderzoek

Sinds 2004 doet Hooijmeijer van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek naar de weidevogelstand en -overleving, of zoals hij het zelf zegt: de burgerlijke stand van de grutto. Het onderzoeksgebied telt 10.000 hectare in Zuidwest-Friesland, waaronder de ruim 500 hectare in de Workumerwaard. Zo’n 400 hectare is in beheer bij boeren die aan agrarisch natuurbeheer doen, 100 hectare is eigendom van natuurorganisatie It Fryske Gea.

Kuikens

De volwassenoverleving is volgens de onderzoeker goed, hij maakt zich met name zorgen over de overlevingskansen van kuikens. ‘Kuikens leven van insecten die op gangbaar land onvoldoende te vinden zijn. Bovendien vestigen kuikens zich later als volwassen vogel op plaatsen waar ze geen broedsucces hebben.’

Maar ook in de betere weidevogelgebieden waar aan agrarisch natuurbeheer wordt gedaan heeft het gruttojong het moeilijk, ziet Hooijmeijer. ‘Boeren zijn heel enthousiast over legselbeheer. Maar in een eilandje kunnen gruttokuikens niet overleven. Zodra ze daarbuiten komen is er weinig te eten en slaan roofdieren hun slag. Dan is het gruttojong kansloos. En in de kleine eilandjes worden eieren makkelijk gevonden en de volwassen vogel wordt dan regelmatig doodgebeten. Bovendien kunnen de vogels er niet foerageren. ‘

Volgens Hooijmeijer heeft legselbeheer alleen kans van slagen als de eilanden minimaal 100 vierkante meter zijn en er ook in de directe omgeving voldoende geschikt grasland is voor opgroeiende kuikens. De eis is nu minimaal 50 vierkante meter.

Fatsoenlijke prijs

Hooijmeijer wil absoluut niet zwartepieten richting de boer, benadrukt hij. ‘Die worden ten onrechte vaak als schuldige gezien. Zolang wij te beroerd zijn om een fatsoenlijke prijs te betalen voor ons voedsel en de rest van de zuivelketen geen verantwoordelijkheid neemt, zit een boer ook klem.’

Maar door de slechte melkprijs en de toenemende maatschappelijke druk ziet de wetenschapper wel een beweging in de agrarische sector.

‘Boeren gaan nadenken hoe het anders kan. De discussie over landschapspijn in de Leeuwarder Courant maakt hen kwaad. Maar er wordt wel over gepraat op verjaardagsfeestjes.’
Boer-burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, maar ook de onlangs opgerichte zuivellijn Weide Weelde van Boerengilde en de boeren op Schiermonnikoog die deze week lieten weten over te stappen naar een meer biodiverse landbouw zijn volgens hem goede voorbeelden voor een meer natuurinclusieve landbouw.

Hooijmeijer blijft daarom optimistisch. ‘Een groene revolutie in de melkveehouderijsector is dichterbij dan veel mensen denken. De grutto moet niet meer een subsidieproduct van de landbouw zijn, maar het onbedoelde bijproduct.’

Weide Weelde

Een van de boeren achter de zuivellijn Weide Weelde en lid van het Boerengilde Klaas Oevering uit Idzega merkt die verandering ook.

‘We hebben inmiddels een wachtrij voor de Weide Weelde. Ik hoop dat de trend zich doorzet en dat de markt zoals FrieslandCampina het oppakt. Het is nu nog een druppel op de gloeiende plaat. De kranten schrijven veel over natuurinclusieve landbouw. Vaak wordt richting de boer gewezen. Maar veel boeren willen het ook anders, zij houden ook van vogels. De schoorsteen moet echter blijven roken. Met idealisme kunnen we geen brood verdienen.’

'Vijf voor twaalf voor grutto'

Volgens weidevogelcoördinator en melkveehouder Willem Attema uit Ferwoude moet de overheid, samen met boeren en natuurorganisaties keuzes maken. ‘Het is 5 voor 12 voor de grutto. Waneer we de kool en de geit blijven sparen is het einde oefening. Zelfs in de Workumerwaard is de vos er al. Er wordt op gejaagd, maar de provincie moet ruimhartiger omgaan met het verlenen van vergunningen voor afschot.’

Ook pleit Attema voor meer samenwerking tussen natuurorganisaties, boeren en overheid, zoals in de Workumerwaard gebeurt. ‘We moeten er vanaf dat mensen in de media tegen de sector blijven aanschoppen.’

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer