‘Dialoog met burger blijven zoeken’

Al achttien jaar zorgt zijn vrouw Irma voor de verkoop aan huis van eigengemaakte zuivel en (elders ingekochte) kaas. Naast melkkoeien hebben ze wat schapen. ‘We zijn hier verweven met de stad. Als burgers iets opvalt, dan is het direct: ‘hé boer waarom doe je het zo?’ Alles wat je doet en laat moet transparant zijn’, stelt de melkveehouder.
Juist omdat de ondernemers gewend zijn dat burgers hen direct aanspreken op zaken, komt het telefoontje van het Vertrouwensloket Welzijn Landbouwhuisdieren onverwacht. Het loket is opgezet om dierenverwaarlozing te voorkomen en te verhelpen of vragen hierover te beantwoorden.
‘Het overvalt je wel’, zegt Van de Nes. De melding dateert van afgelopen zomer. Een bezorgde burger belt het Vertrouwensloket omdat die ziet dat de koeien van Van de Nes tijdens een warme periode zonder beschutting buiten in het land lopen.
Wat de melkveehouders jammer vinden, is dat deze melder niet direct op hen is afgestapt. Want dan hadden ze bijvoorbeeld kunnen laten zien dat bij hen de koeien zelf kunnen kiezen of ze binnen of buiten lopen. ‘Dan had ik met hem of haar kunnen praten over de alternatieven’, zegt Van de Nes.

Hitte of regen

‘Moet ik de koeien dan ‘s nachts naar buiten doen of in de stal laten? Ik heb besloten dat ik koeien dag en nacht wil weiden. Dat koeien in de hitte of regen buiten op een kluitje staan, kost mij melk. Ik plant geen bomen in het weiland omdat dat voor kraaien de ideale plek is om nesten van weidevogels leeg te halen. De wilgen langs het fietspad hier zijn door de weidevogelgroep weggehaald om die reden.’
Van de Nes begrijpt wel dat burgers door meer emotionele ogen naar de agrarische wereld kijken. Daar staat de nuchtere, economische blik van de boer tegenover. Voeg daar onwetendheid aan toe en je hebt al snel misverstanden.
‘Mensen worden steeds mondiger. Als boer moet je tegenwoordig al je beslissingen goed kunnen beargumenteren. Iets uit automatisme doen, is er niet meer bij. Het is belangrijk dat je verhaal goed is onderbouwd. Daar kan iemand het mee eens zijn of niet, maar hij weet wel dat je erover hebt nagedacht. Dan hoef je iemand niet om te praten, maar hij gaat wel met een ander gevoel naar huis.’
Het simpelweg uitleggen blijft belangrijk, merkt zijn vrouw. ‘Dan zeggen mensen in de winkel: ‘Ik fietste hier van de week langs en zag dit en dat.’’
Dicht bij de stad wonen heeft voor- en nadelen. Naast een pre voor de huisverkoop vinden ze het beiden fijn dat ze alles zo dichtbij hebben, van winkels tot ziekenhuis.

Voordeel als burgers opletten

Dat burgers opletten, kan ook handig zijn. ‘Ik fiets iedere avond even een rondje langs de koeien om te kijken of alles in orde is. Dan ben je er net geweest en ligt er daarna toch een koe in de sloot. Dan is het een voordeel als mensen dat zien’, zegt Irma van de Nes.
Al vreest haar man wel eens voor de snelheid van sociale media. ‘Als er een koe in de sloot ligt, staan er zo zeven à acht mensen te kijken vanaf de dijk, allemaal met hun telefoon in de hand. Het zijn hier veensloten, dus ik heb de koe er met de trekker zo uitgehaald. Ik loop daarna altijd naar de mensen toe om hen te bedanken dat ze gebeld hebben of om uitleg te geven. Je moet altijd communiceren. Waar ik dan wel eens bang voor ben, is dat je niet meer de tijd krijgt om het uit te leggen. Dat er direct een foto op Twitter staat. Dan sta je meteen achter.’
Dierenarts Jan Veling weet dat een telefoontje namens het Vertrouwensloket Welzijn Landbouwhuisdieren een enorme impact heeft op een veehouder. Veling werkt bij de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). Samen met Hanneke Meester-Onrust van Projecten LTO Noord en Menno Douma van LTO Noord vormt hij het projectteam dat het Vertrouwensloket onder zich heeft.

Melder bedanken

Een melder wordt altijd bedankt. Veling: ‘We weten dat een melder er altijd een poosje over heeft nagedacht. Soms hebben ze er een nacht niet van geslapen. Het klinkt toch als verraad. Wij zeggen: ‘Melden is helpen.’ Liever voor niets een telefoontje dan dat er een enorm stuk dierenleed ontstaat.’
Soms kan Veling volstaan met een uitleg. In andere gevallen weegt het projectteam de melding af. ‘Tegen de melder zeggen we of we actie ondernemen of we leggen uit waarom we dat niet doen. Daarna eindigt het contact. Als iemand een terugkoppeling wil, dan geven we door dat we geweest zijn. We gaan niet op de inhoud in.’
Richting veehouder volgt er een telefoontje of er wordt een afspraak gemaakt. Als dat niet mogelijk is, volgt er een onaangekondigd bezoek. Namens het Vertrouwensloket gaat een vertrouwensteam langs. Dit duo bestaat uit een bedrijfseconomisch adviseur samen met een dierenarts of een sociaal-maatschappelijk werker. ‘Vanaf dan zeggen we tegen een boer: ‘Wat we nu doen, doen we alleen met jou.’ De gesprekken blijven onder ons’, vertelt Veling.
Indien er – ondanks de begeleiding – sprake blijft van dierenverwaarlozing, dan gaat er een melding richting de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). ‘We kunnen niet eindeloos doorgaan, terwijl de veehouder niets doet’, aldus Veling. Hij benadrukt dat de NVWA dan zelf een oordeel moet vormen.