Sorghum telen op de 52ste breedtegraad

Haijo DoddeOm sorghum en de studie ‘Het Sorghum Onderzoek’ onder de aandacht te brengen, was er vorige week een bijeenkomst op Hoeve Dierkensteen in Oostburg, Zeeuws-Vlaanderen. De commissaris van de Koning in Zeeland, Han Polman, verrichtte daar symbolisch de eerste oogsthandeling door een aantal sorghumpluimen uit het gewas te knippen.
Sorghum is wereldwijd het vijfde graangewas. De teelt vindt voornamelijk plaats in tropische klimaatzones zoals in Afrika en India, waar het een belangrijke voedingsbron is.
Akkerbouwer en wetenschapper Walter de Milliano maakte in de jaren zestig van de vorige eeuw tijdens zijn studie tropische landbouw kennis met sorghum. Na dertig jaar werken in de tropen kwam hij in 2005 terug naar Nederland en nam hij het gewas mee naar zijn familiebedrijf Hoeve Dierkensteen.
De afgelopen tien jaar is De Milliano bezig geweest om sorghum door veredeling en selectie aan te passen aan het Nederlandse klimaat. ‘Het gewas was altijd te telen tot de veertigste breedtegraad en ik heb dat inmiddels weten op te rekken tot aan de 52ste breedtegraad.’
Op zijn bedrijf teelt De Milliano 1,5 hectare sorghum. Op dit moment zijn zo’n zeven variëteiten beschikbaar voor Nederlandse groeiomstandigheden. In het kader van de haalbaarheidsstudie is dit jaar bij zowel biologische als gangbare akkerbouwers in Zeeland en Noord-Brabant bijna 7 hectare sorghum ingezaaid.
In 2013 zijn in Nederland de eerste praktijkproeven uitgevoerd om de gebruikswaarde te toetsen. Vorig jaar onderzocht het Louis Bolk Instituut in hoeverre sorghum als silageproduct een alternatief is voor snijmaïs. Dat onderzoek was veelbelovend en kreeg dit jaar een vervolg.
De Milliano omschrijft sorghum als een veelzijdig gewas met interessante teelttechnische eigenschappen. ‘Sorghum produceert tot zo’n 30 ton biomassa per hectare. Daarvan is ongeveer 6 ton graanzaad.
‘Het graan is geschikt voor de productie van glutenvrij meel, maar ook bijvoorbeeld voor glutenvrij mout als basis voor sorghumbier. Verder bevatten de stengels tot 25 procent suiker, waarvan glutenvrij stroop gemaakt kan worden. Bovendien zijn de stengelvezels enorm sterk.’
Naast veevoer is de biomassa van sorghum volgens De Milliano een potentiële grondstof voor biobrandstof of bioplastics. ‘Verder is het gewas droogte- en zouttolerant en vanwege de intensieve en diepe beworteling geschikt om de structuur van verdichte gronden op te knappen. In Polen telen akkerbouwers soms zelfs sorghum in rotatie met aardappelen vanwege het onderdrukkend effect op AM-aaltjes.’

Perspectief in Nederland

De haalbaarheidsstudie wordt uitgevoerd door mbo- en hbo-studenten via het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Biobased Economy en met financiering van de Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant. Naast de gebruikswaarde van sorghum wordt in de studie bekeken welke teeltmethode het beste is voor Nederland en welke machines beschikbaar zijn voor de oogst.
Op basis van de studie moet blijken wat het perspectief is voor sorghum in Nederland en of opschaling mogelijk is. ‘Sorghum is meer dan alleen kippenvoer’, stelt De Milliano. ‘Het is een gewas met veel mogelijkheden dat interessant lijkt om op te nemen in de rotatie op akkerbouwbedrijven.’