Ontwikkelruimte bij Natura valt tegen

Jacomien VoorhorstBrouwer is voor zichzelf eens aan het rekenen geslagen met Aerius. Aerius is het rekeninstrument van de PAS en berekent de stikstofdepositie van projecten en plannen op Natura 2000-gebieden.
‘Ik heb gekeken of het voor mijn eigen situatie mogelijk was om veertig koeien meer te houden’, zegt Brouwer. ‘Daarbij ben ik uitgegaan van een maximale toegestane depositie van tussen de 3 en de 5 mol per hectare. Die getallen heb ik horen vallen voor de ontwikkelingsruimte die er na de invoering van de PAS ontstaat.’
Maar het resultaat viel de melkveehouder uit Tonden niet mee. ‘Als ik veertig koeien meer wil houden, betekent dat een extra depositiestijging van 24 mol per hectare. Een toekomstige uitbreiding is dus voor mij of voor wie na mij komt onmogelijk.’
Brouwer berekende ook wat een uitbreiding met veertig koeien betekende voor collega-melkveehouders in de afdeling Brummen van LTO Noord. Die hebben te maken met het Natura 2000-gebied Landgoederen Brummen, maar ook met Veluwe en Rijntakken.
‘Ook dat viel niet mee. Het blijkt dat je toch minstens 700 meter van een stikstofgevoelige soort af moet zitten om enkele tientallen koeien meer te kunnen houden. Uit mijn onderzoekje blijkt dat in deze regio wel eens een derde tot de helft van de melkveebedrijven op slot kan gaan.’
Volgens Brouwer is een dergelijke ontwikkeling funest. ‘Neem het gebied waar ik zelf een bedrijf heb. Er zitten drie bedrijven van gemiddelde omvang, dichtbij Voorstonden, onderdeel van het natuurgebied Landgoederen Brummen. Wij redden het wel met de huidige bedrijfsomvang. Maar een volgende generatie?’
Brouwer vreest waardevermindering van de bedrijven als geheel, omdat ontwikkelingsmogelijkheden ontbreken. Wel blijft er behoefte aan grond. ‘Boerderijen krijgen een andere bestemming of komen leeg te staan, en de grond wordt gebruikt door boeren die elders hun grote stallen hebben. Ik voorzie dat er dan vooral maïs wordt verbouwd. Dan krijg je dus enerzijds een mooi natuurgebied met daarnaast een verrommeld platteland, vol maïs.’
De regels voor toedeling van ontwikkelruimte staan niet in de PAS, maar worden nog vastgesteld. Volgens Brouwer probeert LTO de voorstellen aan te passen.
De melkveehouder heeft zelf een NB-wetvergunning voor 82 melkkoeien en 56 stuks jongvee. Na zeven jaar had hij de vergunning in huis. ‘Ik ben ervaringsdeskundige.’
Misschien is dat ook de reden dat hij zich binnen het bestuur van de LTO Noord-afdeling Brummen bezighoudt met de PAS en de gebiedsanalyse voor de lokale Natura 2000-gebieden. De afdeling diende een zienswijze in met een pleidooi om de gevolgen van de hydrologische maatregelen in de natuurgebieden eerst goed in kaart te brengen voordat ze worden uitgevoerd.
Landgoederen Brummen bestaat uit een aantal delen zoals de Empense en Tondense heide, Voorstonden en Leusveld. In de heidegebieden zijn al maatregelen genomen om het gebied te vernatten. De omliggende landbouwgrond werd daardoor ook natter. Een aantal percelen is opgehoogd met afgegraven grond uit het natuurgebied.
Een van de boeren in het gebied is uitgekocht, een ander gaat zelf aan natuurontwikkeling doen. Niet iedereen is tevreden met de afhandeling van de schade.

Peilbuizen

De afdeling zegt geleerd te hebben van de maatregelen in de Empense en Tondense heide. ‘Je moet zorgvuldig met vernatting om gaan’, zegt Brouwer.
De afdeling wil dat er peilbuizen komen in het gebied rondom natuurgebieden die nog vernat moeten worden, om zo drie jaar lang te kunnen monitoren wat de nul-situatie is. ‘Dan kun je gaan rekenen en plannen maken’, zegt Brouwer.
Ook moet er nagedacht worden over compensatie voor natschade. ‘Daarvoor zijn verschillende opties. Denk aan ruilgrond, technische maatregelen, het ophogen van gronden, en pas later aan financiële compensatie. De boeren in het gebied wete niet of er een natschaderegeling is en hoe die eruit ziet. Dat moet je eerst communiceren.’