‘Boer heeft kop weer naar kwelder’

Dat was hard nodig, stelt de kwelderliefhebber op deze frisse, maar zonnige vrijdagmiddag op de zeedijk. ‘De kwelder was een grote natuurlijke wildernis. Boeren werden kopschuw om hun vee er te weiden.’
Door de eeuwen heen, vanaf de drooglegging in 1876, weidden de boeren er hun vee. Het kantelmoment kwam in 1980, toen de zeedijk op deltahoogte werd gebracht en natuurorganisaties zich meer met het beheer van de kwelders gingen bemoeien. Vanaf toen was het verboden grootvee op de dijk te weiden. ‘Als in het weideseizoen het grootvee van de kwelder moest, vanwege verhoogd water, dan kon dat vee niet meer naar de zeedijk. Hierdoor was het minder interessant voor boeren om vee te weiden in de kwelder.’
Ook het toekomstperspectief in het pootgoedbeheer speelde het kwelderbeheer parten, stelt de oud-akkerbouwer. ‘Agrarische ondernemers verkochten kwelders om in een bewaarschuur te investeren. Dat is volkomen begrijpelijk.’
Door de hersteloperatie, die zo’n 10 miljoen euro kostte, en de extra subsidie die de tachtig kweldereigenaren van provincie Groningen krijgen, merkt Sijpkens dat de animo voor het weiden toeneemt. ‘De boeren hebben de kop weer naar de kwelder’, glimlacht hij.
Zo’n 15 kilometer oostelijker, op het bedrijf dat hij in maatschap met zijn vrouw en twee zonen runt, twijfelt akkerbouwer en kweldereigenaar Hink Zuideveld uit Usquert sterk of het plan om meer vee naar de kwelders te halen, gaat lukken.
‘Ik heb er een hard hoofd in. Ik vraag mij af of het economisch rendabel is voor veel boeren. Het beweidbare seizoen in de kwelders is relatief kort: van half mei tot half oktober. Daarbij komt dat de subsidie voor de eigenaar van de kwelder is, in veel gevallen ook de terreinbeherende organisaties, en niet voor diegene die het vee weidt.’

Simmentalers

Zuideveld spreekt uit ervaring. Hij heeft verschillende malen geprobeerd met vlees- en jongvee de kwelders tot waarde te brengen. Zo experimenteerde hij in de jaren zeventig met het weiden van zoogkoeien: onder andere Simmentalers. ‘Dat was veel werk, maar het leverde geen extra geld op.’
In het weiden op de kwelders moet je vooral veel lol hebben, stelt Zuideveld. Zijn medewerker, die op de polderboerderij in de Noordpolder woont, heeft dat. Hij heeft de zorg over zo’n 450 drachtige schapen, een kruising tussen de Texelaar en het Finse landras. ‘Zij geven relatief veel lammeren, gemiddeld 2,5 per keer. Groot voordeel is dat ze zwoegervrij zijn.’
Naast de kwelders op het Hogeland kregen de kwelders in oostelijke richting, bij de Dollard, een opknapbeurt. Wim en Edzo Huisman uit Finsterwolde beheren daar zo’n 160 hectare kwelder. De bereikbaarheid van de kwelder is een stuk beter geworden, glundert Wim Huisman. ‘We kunnen nu overal zonder problemen bij.’
Ook de komst van veekralen is voor het tweetal een uitkomst. ‘Dat werkt een stuk efficiënter. De pinken kunnen eerst aan de kwelder wennen’, geeft Edzo Huisman aan. Jaarlijks weiden de akkerbouwers er tweehonderd pinken van drie veehouders. Hiervoor krijgen ze de gangbare inschaartarieven. ‘Hoewel de rit naar de kwelder 10 kilometer is, is het de moeite waard om er iedere dag achteraan te gaan.’
Al ruim zestig jaar weidt de familie vee op de kwelder. De vader van Wim Huisman begon hiermee in 1952, toen hij 65 hectare kocht. ‘Hij had verwacht dat het werd ingepolderd en kon het land goed gebruiken voor twee van zijn zoons die boer wilden worden.’
De kwelder is altijd landbouwkundig geëxploiteerd. Verruiging was dan ook niet aan de orde, geeft Huisman aan. Hij groef zelf greppels in voor een betere ontwatering. ‘Prachtig werk is dat.’
De passie die zijn vader voor de kwelders heeft, heeft zoon Edzo Huisman wat minder. ‘Zijn hart ligt meer bij de akkerbouw. Ik heb er altijd veel aardigheid in gehad. Het is een mooie en simpele manier van veehouderij. Bovendien kan ik erg genieten van de rust en de ruimte. Toen ik negen jaar was, ging ik al met mijn vader mee. Daar krijg je een tik van mee.’