Meer met minder

Laat ik beginnen met een wens en een waarschuwing. De wens is dat het u goed moge gaan dit jaar. De waarschuwing: als sommige subtiele details van deze column u ontgaan, dan bied ik mijn oprecht gemeende verontschuldigingen aan.
Wat is het krachtigste communicatiemiddel? Iemand een suggestie?
Kent u dit verhaal? Dag 1, kapitein in het scheepsboek: ‘De stuurman was gisteren weer dronken.’ Dag 2, stuurman: ‘De kapitein was vandaag weer nuchter.’
Wat daar feitelijk staat is niet zo veel. Maar beide beweringen bevatten een sterke suggestie. Het woord ‘weer’ is cruciaal. Let erop dat dit in beide zinnen een verschillende lading heeft.
De kapitein suggereert dat de stuurman wel vaker dronken is. Maar de stuurman suggereert niet dat de kapitein wel vaker nuchter is. De suggestie is juist andersom: dat ook de kapitein ze graag lust.
De kracht van suggestie is derhalve dat de impliciete boodschap veel sterker is dan de feitelijke. Je zet als het ware de verdubbelaar in. Wat een efficiëntie.
Naast die verdubbelaarsfunctie heeft suggestie nog een groot voordeel. Je suggereert immers wel iets, maar je zegt het niet.
Er is daarmee altijd een nooduitgang. Je kunt immers altijd zeggen: ‘O ja, nu je het zegt. Mijn woorden kun je opvatten als een suggestie dat ...’
De Engelsen zijn heel sterk in suggestie. Zij hebben het tot kunst verheven mensen tot op het bot te beledigen zonder ook maar een onvertogen woord te gebruiken.
Verdubbeling van effect door iets maar half te zeggen, voor de Nederlandse landbouw als topsector – die de opdracht heeft om meer te produceren met minder – moet dit communicatiemiddel toch als muziek in de oren klinken.
Wij Nederlanders zijn te nuchter voor zulke fratsen. Althans, dat denken we van onszelf.
Toch worden wij volop omringd door suggestie: reclame. Zelfs in die mate dat het ons niet opvalt. Zoals een vis niet doorheeft dat hij in het water leeft. Suggestie in optima forma dus.
Om nog even terug te komen op de waarschuwing waarmee ik deze column begon. Dat was slechts een test om te zien of u zelf de verdubbelaar op ‘aan’ had staan.
Die schakelaar in uw hoofd kunt u alleen zelf bedienen. Ik kan hooguit een aanleiding verschaffen.
Het risico dat subtiele details de lezer ontgaan, is niet bovenmatig groot. Dat komt hierdoor: alle vormen van communicatie hebben het risico op misverstanden.

Huib Rijk