Erwten als alternatieve eigen voerbron

‘Kunnen we dat gras in het najaar al inzaaien, dan gaat het prima. Afgelopen jaar lukte dat echter niet’, vertelt Piet Osinga. In het vroege voorjaar gras zaaien noemt hij eigenlijk geen optie. ‘Je krijgt veel onkruid en kunt pas rond 1 juli een keer maaien. De opbrengst is dan veel te laag.’
Maïsteelt zou een alternatief kunnen zijn. Maar vanwege de structuur van de grond wil de akkerbouwer waarmee ze grond ruilen dat liever niet.
De melkveehouders zochten daarom contact met handelsonderneming Hoogland uit het Friese Ferwert. Dit bedrijf begeleidt al meerdere jaren verschillende melkveehouders bij de teelt van gras-erwten, een gewas dat rond 1 april wordt gezaaid en in de tweede helft van juli wordt geoogst.

Nalevering stikstof

De vlinderbloemige erwten zorgen voor nalevering van stikstof en helpen het gras doorgroeien. Bemesting is na de erwtenoogst slechts in geringe mate nodig en het perceel kan nog twee keer worden gemaaid. Zo is de kans op een hoge drogestofopbrengst, meteen in het eerste jaar na uitruil, veel groter.
‘Een jaar of acht geleden hebben we ook al eens gras-erwten geteeld’, vertelt Klaas Pieter Osinga. ‘Dat was toen geen succes. Het onkruid overwoekerde de erwten en het gras. De technieken en kennis omtrent de teelt zijn nu verder gevorderd en Hoogland was wel in voor een proefveldje. Vandaar dat we opnieuw een poging hebben gewaagd en nu met succes.’
De opzet van het 5,3 hectare grote proefveld kwam van teeltdeskundige Teo Wijbenga van Hoogland. Hij wil graag meer inzicht krijgen in de praktische geschiktheid en effectieve voederwaarde van vroege en latere erwtenrassen.
Het perceel werd begin april ingezaaid met 150 kilo erwtenzaad per hectare, 35 kilo graszaad en 8 kilo rode klaver. Voor het zaaien werd het perceel doodgespoten, na opkomst is het een keer tegen onkruid behandeld met Basagran. ‘Het enige middel dat je in deze teelt toe mag passen’, licht Wijbenga toe. ‘Het is niet heel sterk, dus het is zaak om tijdig te spuiten.’
Bij Osinga pakte de onkruidbehandeling goed uit. Het gewas kreeg de ruimte om te ontwikkelen en nam die ruimte ook. Op 16 juli ging het mes erin en werden de erwten met een zwadmaaier gemaaid. Na een halve dag drogen is het product heel voorzichtig bij elkaar geharkt om verlies van erwten te voorkomen en tegelijk met de derde snede gras ingekuild.

Veel voederwaarde

Het mengsel van gras en erwten zit in de kuilbult en het voeren laat nog op zich wachten. November krijgt de 120-koppige veestapel het product voorgeschoteld, samen met meerdere sneden graskuil. ‘De erwten leveren gezien de voorlopige analyse vast een positieve bijdrage’, zegt Piet Osinga.
De melkveehouder doelt daarmee op de bemonstering van het verse product na de oogst. Daaruit komen bij een drogestofpercentage van ruim 20 procent de ruweiwitpercentages op 17 tot 19 procent.
De opbrengst lag gemiddeld op ruim 8 ton droge stof per hectare. ‘Tel daarbij de ruim 200 gram aan zetmeel en gemiddeld 980 VEM en je hebt een zeer hoogwaardig product van eigen grond geoogst’, presenteert Sieberen Bakker van Hoogland enthousiast. Veevoedingsdeskundige Bakker van Hoogland is erg positief over erwten in het melkveerantsoen.
‘De analyses zijn nog wel op basis van bemonstering van het verse product en vertekenen daarom een klein beetje. Maar ook na correctie blijven ze erg hoog. Je moet een heel goede eerste snede graskuil winnen, wil je dezelfde gehalten halen’, schetst Bakker.
Uit de drie verschillende rassen die het proefveld telde, komt naar voren dat vroege rassen waarschijnlijk het meest perspectiefrijk zijn voor melkveehouders. ‘Maar eerlijk gezegd zijn harde conclusies niet te trekken uit deze kleine proef’, stellen de adviseurs van Hoogland.

Oogsttijdstip lastig

Wat Bakker wel met zekerheid kan zeggen, is dat het erwtengewas niet te snel of te langzaam is voor koeien, maar in het geval van maatschap Osinga relatief veel onbestendig eiwit telt. Waarschijnlijk doordat het toch nog relatief vroeg is geoogst.
‘Omdat het product hier bij het andere gras is ingekuild, gaat dat geen problemen geven’, verwacht de voedingsdeskundige. ‘Maar het geeft wel aan hoe lastig het is om het goede oogsttijdstip te kiezen. Het weer moet goed zijn, maar je wilt ook maximale opbrengst en kwaliteit. Als het lukt, dan heb je een prachtig product voor de koeien. Maar de teelt is moeilijker dan gewoon gras telen.’
Dat benadrukt ook Wijbenga. ‘Als de korrel deegrijp is, kun je oogsten. Daarvoor heb je soms maar een paar dagen in de combinatie van geschikt weer met een korrel die zich in het juiste stadium bevindt.’
‘In de praktijk betekent dat dat je het gewas moet pakken wanneer dat kan’, vervolgt Wijbenga. ‘Ook al is het eventueel iets te vroeg en is de korrel nog niet voldoende rijp. Een te rijpe korrel is voor de koe sowieso onbruikbaar en moet je daarom voorkomen.’
De melkveehouders en de twee Hoogland-medewerkers zijn het erover eens dat het telen van erwten vooral interessant is voor melkveehouders die grond ruilen met akkerbouwers of in het voorjaar grasland vernieuwen. Als reguliere teelt is het relatief duur, omdat de graszode na het oogsten van de erwten langer openblijft, de bewerkingskosten hoger liggen en het een teelt is met meer risico.
Wijbenga: ‘We praten hier over een akkerbouwgewas. Dat betekent dat de melkveehouder voor een optimaal teelt- en voerresultaat wel wat scherper moet zijn dan bij reguliere grasteelt.’