Jelte van Kammen: 'Stoppen met vertragen en mee stribbelen'

Als het over de transitie gaat, geeft Van Kammen aan dat hij het gebrek aan leiderschap in de landbouw op dit vlak hekelt. Hij meent dat de sector te veel focust op de middenmoot, in plaats van de koploper. Hetzelfde geldt voor de politiek.

We focussen op de koplopers; zij bepalen het tempo en nemen de rest wel mee

Jelte van Kammen, directeur Harvest House

Wat verwacht u van de formatie van D66 en CDA?

'Ik word daar heel blij van. We hebben in de afgelopen jaren stilgestaan in politiek Den Haag. Ik ben een man van het politieke midden en verwacht een minderheidskabinet met VVD. Dan hebben we drie partijen met voldoende bestuurlijke ervaring.'

Wat moet een nieuw kabinet gaan doen?

'Zorgen voor stabiliteit en duidelijkheid. Ik hang het ecomodernisme aan, waarbij we uitgaan van hoogtechnologische productie. Het kabinet zal ook pijnlijk keuzes moeten gaan maken. We ontkomen bijvoorbeeld niet aan een krimp van de veestapel. De veehouderij neemt in Nederland de meeste ruimte in. We moeten in Nederland toe naar nieuw ruimtelijk ordeningsbeleid.'

'Ik ben voorstander van het driecompartimentenstelsel zoals dat staat omschreven in het manifest 'De eerste duurzame generatie', dat wij als Harvest House ook onderschrijven. Het stelsel bestaat uit een agrarische hoofdstructuur voor de bulk van ons voedsel, een ecologische hoofdstructuur voor de natuur en cultuurlandschap.'

Welke ruimte heeft de glastuinbouw nodig?

'We hebben twee à drie gebieden nodig waar we duurzame tuinbouwclusters verder kunnen ontwikkelen. De Wieringermeer in Noord-Holland is het voorbeeld van hoe we dat willen doen. We kunnen prima dicht bij woningbouw of industrieterreinen zitten, zodat we restwarmte en CO2 kunnen afnemen en elektriciteit leveren aan huishoudens. Een locatie naast de Rotterdamse havens kan zeer geschikt zijn.'

Wordt de productie niet verplaatst naar elders?

'Voor de hele keten en innovatieontwikkeling is het essentieel dat we een stevige productie houden in Nederland. Het begint altijd bij de boeren en tuinders die een plan hebben.'

Naast zijn directeurschap is Van Kammen bestuurslid bij de Federatie Vruchtgroente Organisaties (FVO). Zij berekende zelf de maatschappelijke waarde van de teelt van glasgroenten in Nederland. Vorige week zijn de resultaten gepresenteerd. Daarin zijn naast maatschappelijke kosten, ook de besparing op de zorgkosten, efficiënt landgebruik en de bijdrage aan het energienetwerk, waterberging en -zuivering meegenomen. Harvest House leverde samen met coöperatie Growers United de teeltdata.

Van Kammen legt uit dat het bundelen van het aanbod zo'n tien jaar geleden de aanzet was om te beginnen met de FVO. 'Sinds een jaar of vijf zijn we intensiever gaan samenwerken aan projecten, met meer aandacht voor onze 'license to operate'. We nemen meer een voortrekkersrol met maatschappelijke invloed en zoeken naar oplossingen voor thema's als klimaatneutraal telen, plantgezondheid, biodiversiteit, water en arbeid. Het project 'True value in de glastuinbouw' maakt transparant en meetbaar wat onze kosten en baten zijn.'

Bent u verrast door de berekeningen?

'Dankzij de methodiek van 'Freshproduce PEFCR' zijn de milieukosten voor vruchtgroenten op kasniveau vrij nauwkeurig te berekenen. Voor 4.100 hectare glasgroenten worden die geraamd op 668 miljoen euro en eerlijk gezegd valt me dat nog mee. Om de drie jaar berekenen we dit opnieuw. Dan bepalen we wat de trend is en hoe we de maatschappelijke kosten, en daarmee onze CO2-voetafdruk, verder kunnen verlagen.'

En hoe zit het met de baten?

'De glastuinbouw is belangrijk voor het uitbalanceren van het elektriciteitsnet. Ook heeft onderzoeksinstelling CE Delft aangetoond dat bij voldoende consumptie van vruchtgroenten zo'n 1,4 miljard euro kan worden bespaard op de zorgkosten in Nederland. Dat is een serieuze bijdrage aan het maatschappelijk belang en dat willen we uitdragen.'

Van Kammen vindt dat de glastuinbouw moet worden aangestuurd als een multinational, zoals ASML. Oftewel: volop inzetten op R&D als antwoord op de milieuopgaven waar ook de glastuinbouw mee te maken heeft. Convenanten zijn afgesloten voor 2030 (energie) en 2040 (klimaat).

'We moeten stoppen met vertragen en meestribbelen. Het is tijd om te versnellen, het gaat te langzaam', stelt Van Kammen. 'Als we echt stappen willen zetten op het gebied van onze milieuopgaves, moeten we op grotere schaal inzetten op innovaties.'

De directeur van Harvest House pleit voor groot denken en holistisch aanpakken. 'Nu worden vaak op kleine schaal oplossingen gezocht, terwijl we eigenlijk het totale R&D-geld dat beschikbaar is als een soort multinational zouden moeten inzetten. Kijk bijvoorbeeld naar robotisering, daarvoor zijn systeemveranderingen nodig en moeten we op veel grotere schaal aanpakken dan nu gebeurt.'

Wie moet daarbij het voortouw nemen?

'Het begint bij ambitieuze ondernemers met goede plannen. De voorlopers bepalen het tempo en de richting, zij nemen de rest mee. Over het aansturen van innovaties voeren we binnenkort gesprekken. We kijken of we dit eventueel als sector zelf kunnen opzetten. Ik geloof in het goed functioneren van de gouden driehoek, aangevuld met een maatschappelijke vertegenwoordiging.'

Is er perspectief voor biologische glasgroenten?

'Dat is precies de vraag die ik kreeg van twee biologische telers die zich sinds 2022 bij ons hebben aangesloten. Het antwoord is 'ja'. Extensief en intensief passen prima bij elkaar en bovendien vraagt de markt erom. Het Nederlandse areaal biologische glasgroenten is nu 80 hectare en kan nog iets groeien.'

Wanneer lukt het om chemievrij te telen?

'Helemaal zonder chemie wordt lastig, maar we kunnen enorm terug in gebruik. Dat blijkt wel uit het project 100 procent Groen Geteeld. Om volgende stappen te zetten, moeten we inzetten op technieken om bijvoorbeeld gewassen nog sneller en beter te kunnen scouten.'

'Verder geloof ik in onafhankelijke plantendokters die op recept bepalen wanneer een correctiebespuiting nodig is. Vergelijk het met een veearts.'