'Extra inspanningen nodig zodat glastuinbouw klimaatdoel in 2030 haalt'

Dat zegt voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland in reactie op de Kamerbrief van demissionair staatssecretaris Jean Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei (KGG) die donderdag is verschenen.

In de brief erkennen de bewindslieden dat het er nu niet goed voorstaat met de essentiële randvoorwaarden duurzame en betaalbare warmte, elektriciteit en externe CO2. Ze presenteren daarom, mede namens Glastuinbouw Nederland, het 'Actieplan verbeteren randvoorwaarden energietransitie glastuinbouw' met maatregelen die de problemen moeten oplossen.

Tegelijkertijd verwachten Rummenie en Hermans niet dat daarmee de randvoorwaarden voor 2030 op orde zijn. 'De verwachting is dat de acties deels effect hebben vóór 2030, maar met name na 2030', schrijven ze.

Hoewel Bom-Lemstra deze ontwikkeling zag aankomen, vindt ze het uitermate teleurstellend. 'We bevinden ons momenteel in de lastigste fase van de energietransitie, namelijk de uitvoering. Visies en plannen maken is niet zo ingewikkeld, maar de uitvoering ervan is veel weerbarstiger.'

Het loopt volgens de voorzitter van Glastuinbouw Nederland vooral spaak als het gaat om de tekortschietende capaciteit van het elektriciteitsnet vanwege netcongestie en de onzekere beschikbaarheid van externe CO2, twee randvoorwaarden die juist heel belangrijk zijn voor onze energietransitie. 'Als er geen versnelling komt op die gebieden, remt dat de verduurzaming van de glastuinbouw en gaan we ons klimaatdoel niet halen.'

CO2-beprijzing

In hun brief aan de Tweede Kamer schrijven Rummenie en Hermans niets over het fors hogere CO2-beprijzingspakket voor de glastuinbouw. Dat bestaat uit het vanaf 2027 opnemen van de sector in het Europese CO2-emissierechtensysteem ETS-2 en de bijmengverplichting groen gas.

'Onbegrijpelijk', vindt Bom-Lemstra. 'Zo blijven ondernemers in grote onzekerheid zitten. Waar mogelijk willen telers investeren in verdere verduurzaming, maar ze durven dat niet vanwege het onduidelijke overheidsbeleid.'

Eerder besluit terugdraaien

Bom-Lemstra dringt er daarom bij de ministeries van LVVN, KGG en Financiën op aan het eerdere besluit uit de voorjaarsnota 2025 om de glastuinbouw vanaf 2027 een fors hogere CO2-heffing op te leggen, terug te draaien. 'Het extra beprijzen van CO2-uitstoot is immers alleen zinvol als glastuinbouwbedrijven daadwerkelijk kunnen overstappen op duurzame energie. Dat kan alleen met betere randvoorwaarden, iets wat we duidelijk hebben afgesproken in het Convenant Energietransitie Glastuinbouw 2022-2030. Nu moet blijken wat dat convenant waard is.'

Externe CO2 krijgen glastuinbouwbedrijven nu nog van de industrie en afvalenergiecentrales. Om het klimaatdoel voor 2030 te kunnen halen, is volgens Glastuinbouw Nederland een veelvoud nodig van wat de sector vandaag de dag geleverd krijgt. Dat moet vooral komen van afvalenergiecentrales. Al jaren werken beide sectoren samen om de CO2-afvang en -levering aan de glastuinbouw te realiseren. Maar door nieuwe regelgeving is het voor de industrie en afvalenergiecentrales aantrekkelijker geworden om hun CO2 volledig onderzees op te slaan.

Streep door bioswap

Bovendien is onlangs een streep gezet door de bioswap. Dit is een administratieve verrekening waardoor de industrie en afvalenergiecentrales CO2 kunnen leveren aan onder andere de glastuinbouw. Deze verrekening zorgt ervoor dat je in één leidingnetwerk fossiele CO2 waar heffingen op zitten en biogene CO2 zonder heffingen uit elkaar kunt houden. Administratief kan de biogene CO2 dan naar de glastuinbouw en de fossiele CO2 kan onderzees worden opgeslagen. Een win-winsituatie. Deze systematiek is vergelijkbaar met de verrekening die plaatsvindt bij de levering van groene stroom en groen gas aan consumenten.

Op uitnodiging van Glastuinbouw Nederland bracht Rummenie op 26 november een werkbezoek aan plantenkwekerij Globe Plant, een bedrijf dat aardwarmte gebruikt en vestigingen heeft in het Zuid-Hollandse Brielle en Vierpolders. Ook bezocht hij Alco Energy Rotterdam, een bio-ethanolproducent die CO2 afvangt en hergebruikt voor levering aan de glastuinbouw. Het bedrijf maakt daarbij gebruik van de bioswap.

Randvoorwaarden essentieel

De glastuinbouw maakt zich volgens Bom-Lemstra grote zorgen. De randvoorwaarden voor beschikbare en betaalbare warmte, elektriciteit en externe CO2 zijn essentieel om het emissiedoel van de sector voor 2030 te kunnen halen. Recente studies van CE Delft, Wageningen Social & Economic Research en Berenschot/Kalavasta laten zien dat de glastuinbouw met het huidige beleid 0,2 megaton, oftewel 5 procent, uitkomt boven het afgesproken CO2-emissiedoel van 4,3 megaton.

'Het halen van ons klimaatdoel ligt dus binnen handbereik, mits de randvoorwaarden worden verbeterd', zegt de voorzitter van Glastuinbouw Nederland. 'Daarom roepen we het Rijk op om er samen met de sector alles aan te doen om bijvoorbeeld snel het te krappe elektriciteitsnet uit te breiden en te zorgen dat er voldoende externe CO2 beschikbaar blijft voor de stimulering van de plantengroei in kassen. Tegelijkertijd moeten we blijven sturen op realistisch beleid. Daar hoort geen irrealistisch en onzeker CO2-beprijzingspakket bij.'