D66 en CDA verwelkomen rapport-Wennink over behoud welvaart

'Eigenlijk moet je dit rapport met beide handen aanpakken om ervoor te zorgen dat we ook over tien jaar hier genoeg verdienen om alle ambities van de overheid te betalen', stelde Rob Jetten van D66 vrijdag voor het begin van onderhandelingen met CDA en VVD. CDA-leider Henri Bontenbal vindt dat het rapport goed aansluit bij het formatiestuk dat hij en Jetten hebben opgesteld.

'Een heldere oproep aan de politiek en de overheid: investeer de komende jaren echt massaal in een bloeiende economie, zodat we in Nederland genoeg geld kunnen blijven verdienen', is de eerste indruk van Jetten. Hij en Bontenbal benadrukken dat zij het hele rapport nog niet hebben gelezen. Maar ze weten wel wat er in grote lijnen in staat, omdat Wennink hen heeft bijgepraat.

Investeringen

In zijn rapport roept Wennink op tot forse investeringen van tussen de 151 en 187 miljard euro. Jetten denkt dat dergelijke investeringen mogelijk zijn. 'Het begint met een overheid die bereid is om met de nationale investeringsbank het eerste bedrag op tafel te leggen, om daarna ook heel veel investeerders uit binnen- en buitenland aan te trekken.' Hij en Bontenbal laten in het midden hoe dit precies betaald moet worden.

Wennink heeft bij zijn rapport ook een document gevoegd met 51 projectvoorstellen. Voor wat betreft de land- en tuinbouw is dat erop gericht om Nederland koploper te maken op het gebied van veredeling en fokkerij, en koploper op het gebied van AI en robotisering in de agrarische sector. Hij zei bij de presentatie van zijn rapport dat de projectvoorstellen bij elkaar 126 miljard euro kosten, voornamelijk afkomstig privaat geld. 'En deze voorstellen zijn slechts het begin.'

Stikstofslot

Wennink benadrukt een economische groei van minimaal 1,5 procent nodig is om de welvaart in Nederland op peil te houden. Die groei is nodig om de stijgende kosten van onder meer defensie en zorg bij te houden. Daarvoor moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan, zoals snelle regelgeving en vergunningverlening; investeringen in onderwijs; goedkope betrouwbare energie en investeringen in infrastructuur.

Het opheffen van netcongestie en het stikstofslot zijn echter cruciaal, zegt de voormalig ASML-topman. Op het gebied van stikstof verwijst hij naar het rapport van Johan Remkes van enkele jaren geleden. 'Het is een kwestie van politieke wil om dit te doen. We kunnen niet allemaal onze zin krijgen. Het gaat hier en daar pijn doen, maar het kan.'

Die pijn zit vooral bij de veehouderij. Wennink ziet de sector als grootste stikstofuitstoter en suggereert onder meer een opkoopregeling en een gebiedsaanpak om stikstofemissie te reduceren. Hij stelt dat het stikstofslot Nederland tot 2030 zo'n 30 miljard euro kost aan misgelopen omzet.

Wennink pleit dan ook ook voor een meerderheidskabinet, 'want dit gaat ook schuren'. 'Om deze agenda uit te voeren is een eensgezindheid nodig die we hier nog niet ervaren hebben.'

Omarmen

LTO is over delen van het rapport positief, maar heeft ook kanttekeningen. Ook andere organisaties hebben gereageerd. VNO-NCW en MKB-Nederland omarmen het advies van Wennink. De ondernemersorganisaties herkennen de zorgen, knelpunten, kansen, oplossingsrichtingen en urgentie die de onafhankelijk adviseur vandaag benoemt. Het advies onderstreept dat het belangrijk is dat er snel een kabinet komt dat met gerichte maatregelen en stabiel beleid de investeringen in Nederland weer op gang brengt, zeggen Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW, en Jacco Vonhof, voorzitter MKB-Nederland.

Milieuorganisatie Greenpeace is blij met de oproep van Wennink om Nederland van het stikstofslot te halen. 'We delen de conclusie van de commissie Wennink dat de juiste plannen al een tijd op de plank liggen, maar het tot nu toe aan de politieke wil ontbrak om in actie te komen. Hopelijk komen we onder leiding van beoogd premier Jetten snel uit deze politieke houdgreep rondom stikstof en wordt onze kwetsbare natuur beschermd', zegt een woordvoerder.

Vakbonden kritisch

De vakbonden zijn ronduit kritisch.Vakbond de Unie vindt dat er te weinig oog is voor 'de mens die het verdienvermogen van Nederland mede mogelijk moet maken'. 'De mens wordt gezien als productiemiddel en als kostenpost', stelt vakbondsvoorzitter Reinier Castelein. De Unie mist 'een sterke agenda voor goed werk, waarin werknemers autonoom zijn in het invullen van hun leven.'

CNV is ook kritisch op het rapport van Wennink. 'Het afbreken van de sociale zekerheid en de herintroductie van de onzekere baan zorgt juist voor een zwakkere economie', stelt de vakbond. 'Investeren in mensen en zekerheid zorgt voor een sterke economie.' Wennink wil onder meer het tweede jaar van loondoorbetaling bij ziekte door werkgevers afschaffen. CNV-voorzitter Piet Fortuin vindt dat een slecht plan. 'Dit gaat juist zorgen voor een hogere WIA-instroom.'

Vakbond FNV vindt dat het rapport een onjuiste tegenstelling presenteert tussen sociale zekerheid en Nederlands verdienvermogen. De bond vindt het goed dat er wordt gekeken naar het belang van investeringen en het oplossen van de problemen rond stikstof en hoge energieprijzen, 'maar wij nemen stellig afstand van het idee dat mensen die ziek zijn, of even hun baan kwijtraken, de rem zetten op de Nederlandse economie'. 'Daarin neemt het rapport een afslag waar de vakbond zich niet in kan vinden', stelt de tijdelijke voorzitter Dick Koerselman.