Sector vergelijkt zelf maatschappelijke kosten en baten van glasgroenten

De eerste resultaten van het project zijn donderdag gepresenteerd op een bijeenkomst in Den Haag over 'true value' in de glastuinbouw. De federatie van vijf grote producentenorganisaties van vruchtgroenten heeft het initiatief genomen voor het project, omdat in discussies over verduurzaming het vaak alleen gaat over de maatschappelijke kosten van de glastuinbouw en minder over de maatschappelijke meerwaarde van de sector.

In de berekeningen en literatuurstudies die vooral zijn uitgevoerd door onderzoeksinstelling CE Delft, is gebruikgemaakt van de dataset van glasgroentetelers die lid zijn van telersverenigingen Growers United en Harvest House voor het teeltjaar 2023. De productgroepen waarvoor de resultaten gelden, zijn tomaat, komkommer, paprika en aubergine. Er is zowel gekeken naar belichte als onbelichte bedrijven.

De totale maatschappelijke kosten voor deze vruchtgroenten zijn berekend op 16,28 euro per vierkante meter. Omgerekend naar een areaal van 4.101 hectare vruchtgroenten in 2023 komen de totale kosten uit op 668 miljoen euro. Veruit het grootste aandeel van deze kosten (80 tot 90 procent) komt voor rekening van de energiebehoefte. Voor tomaat zijn de maatschappelijke kosten met 20,09 euro per vierkante meter het hoogst.

Naast de economische bijdrage van de glastuinbouw was het doel van FVO om ook de maatschappelijke opbrengsten van de sector te beprijzen, voor zover dat mogelijk is. In eerste instantie is in het project gekeken naar de meerwaarde op het gebied van gezondheid, van het balanceren van het elektriciteitsnet, van de flexibele neerslagopvang, van waterzuivering en van het uitsparen van landbouwgrond.

Besparing zorgkosten

Voor gezondheid heeft CE Delft in een recent onderzoek aangetoond dat op zorgkosten 3,42 miljard euro bespaard kan worden als Nederlanders voldoende groenten gaan eten. De dagelijkse consumptie is nu gemiddeld 153 gram, terwijl de aanbevolen hoeveelheid 250 gram per dag is. Van de besparing op de zorgkosten kan 1,39 miljard worden toegeschreven aan vruchtgroenten.

Voor het balanceren van het elektriciteitsnet levert de glastuinbouw diensten waarvoor netbeheerders als TenneT al betalen. De waarde van deze diensten wordt voor glasgroentebedrijven ingeschat op 27,8 tot 46,7 miljoen euro op jaarbasis.

Voor de flexibele neerslagopvang in met name het project Rainlevelr wordt een waarde toegekend van 66 euro per kuub water dat wordt opgevangen. Uitgaande van een maximale berging van zo'n 800.000 kuub is de waarde voor de neerslagopvang bijna 53 miljoen euro voor de vruchtgroentesector.

De collectieve waterzuivering betreft een samenwerking van glastuinders met bewoners op gebiedsniveau. Als uitgangspunt voor de berekening van deze opbrengsten is gekeken naar waterzuiveringscoöperatie Westland, waarbij telers investeren in waterzuivering die ook gebruikt wordt voor de overige bebouwde omgeving. Op landelijk niveau kan deze manier van samenwerken een maatschappelijke waarde opleveren van 20 tot 40 miljoen euro.

Tot slot is gekeken naar efficiënt landgebruik. Daarbij is de teelt van tomaten, komkommers, paprika's en aubergines vergeleken met de teelt van dezelfde gewassen in Zuid-Spanje. Conclusie is dat de opbrengsten van bijvoorbeeld tomaten 5,4 keer hoger zijn en dat dus voor dezelfde productie in Spanje 5,4 keer meer areaal nodig is.

Voor alle glasgroenten in Nederland levert dit een besparing op van 16.700 hectare. Dit is ongeveer de helft van de oppervlakte van natuurgebied de Veluwe, meldt CE Delft.

Inzichtelijk maken

Doel van het project is volgens directeur Jelte van Kammen van telersvereniging Harvest House om de maatschappelijke kosten en opbrengsten van de glastuinbouw inzichtelijk te maken. Hij verzekert tijdens de presentatie van de resultaten dat de sector in de komende jaren blijft inzetten op het verlagen van de maatschappelijke kosten en het verhogen van de maatschappelijke opbrengsten en bijdragen.

In het kader van het verhogen van de maatschappelijke waarde van de glastuinbouw roept Van Kammen overheden, banken en maatschappelijke organisaties op om de juiste prikkels te creëren. 'Dit project is een startschot voor de verdere discussie over verduurzaming en hoe we de inzet van glastuinders op een juiste manier kunnen beprijzen en belonen. De sector kan dat niet alleen.'