Nederland dreigt fosfaatplafond te overschrijden

Het CBS verwacht dat de fosfaatexcretie van de Nederlandse veestapel in 2025 uitkomt op 141,6 miljoen kilo, wat een overschrijding van 4,9 procent betekent ten opzichte van het nationale plafond van 135 miljoen kilo. Tegelijkertijd verwachten de statistici dat de stikstofexcretie in 2025 met 433,7 miljoen kilo 1,4 procent onder het nationale plafond van 440 miljoen kilo blijft.

Vergeleken met de tweede kwartaalrapportage van 2025 is de verwachte excretie van zowel fosfaat als stikstof toegenomen. Dit komt waarschijnlijk door hogere stikstof- en fosforgehaltes in vers gras, een hoger stikstofgehalte in de graskuil van 2025 en een grotere rundveestapel.

Het CBS benadrukt dat deze cijfers een verwachting betreffen, omdat nog sprake is van onzekerheid. De definitieve mestproductiecijfers over 2025 volgen pas in de zomer van 2026.

Beëindigingsregelingen

In een begeleidende brief aan de Eerste Kamer gaat minister Femke Wiersma van Landbouw in op de meest actuele inschatting van de deelname aan de beëindigingsregelingen Lbv en Lbv-plus. Op 29 oktober stonden 1.039 verleningsbeschikkingen geregistreerd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Van deze veehouders hebben 1.023 bedrijven, oftewel ruim 98 procent, de modelovereenkomst ondertekend en het eerste subsidievoorschot ontvangen. Door dit hoge percentage acht de minister het realistisch om voortaan uit te gaan van een deelnamepercentage van 90, eerder werd uitgegaan van 80.

Dit percentage stoppers wordt nu gehanteerd voor het inschatten van de toekomstige mestproductie. De ervaring leert namelijk dat na het ontvangen van het subsidievoorschot, weinig ondernemers alsnog besluiten het bedrijf niet te beëindigen. De veehouders met een verleningsbeschikking van 29 oktober zijn goed voor het potentiële doorsnijden van 2.276.240 fosfaatrechten, 1.288.646 varkensrechten, 5.957.257 pluimveerechten en 89.373 vleeskalveren.

Wanneer alle geregistreerde veehouders stoppen, zou dit leiden tot een vermindering van 10,7 miljoen kilo fosfaat en 29,4 miljoen kilo stikstof. Het volledige effect van Lbv en Lbv-plus komt pas in de loop van de komende twee jaar tot uiting in de mestproductiecijfers, aangezien deelnemers tot een jaar na ondertekening van de overeenkomst de tijd hebben om hun dieren weg te doen.

Boven lager plafond

Zelfs in het realistische 90 procentscenario, waarbij de effecten op termijn worden ingeschat, wordt het nationale fosfaatproductieplafond waarschijnlijk overschreden. De inschatting is dat de nationale mestproductie op termijn 137,1 miljoen kilo fosfaat zal bedragen, een overschrijding van 2,1 miljoen kilo van het plafond van 135 miljoen kilo.

Deze verwachte nationale overschrijding wordt volgens het CBS volledig veroorzaakt door de melkveehouderij, waarvoor een overtreding van het sectorale fosfaatproductieplafond van 2,9 miljoen kilo wordt verwacht. Dit resulteert in een productie van 74,7 miljoen kilo ten opzichte van een plafond van 71,8 miljoen kilo.

Daarentegen wordt verwacht dat alle andere mestproductieplafonds op termijn niet worden overschreden. Dat geldt zowel nationaal voor stikstof – met een onderschrijding van 17,6 miljoen kilo – als sectoraal bij varkens en pluimvee voor fosfaat.