'Geopolitiek bepaalt in 2026 de wereldwijde landbouw, niet de markt'

Het rapport van de onderzoeksafdeling van de Rabobank schetst een wereld die steeds duidelijker verdeeld raakt in twee invloedssferen: die van de Verenigde Staten (VS) en China. In deze context is de export van landbouwgrondstoffen verworden tot een 'pion op een geopolitiek schaakbord.'

RaboResearch stelt dat handelsoorlogen de al jarenlang bestaande verhoudingen in productie en export op scherp zetten. Via importheffingen en subsidies ontstaat een versnipperd, mondiaal voedselsysteem dat steeds meer door beleid wordt gestuurd. Van importheffingen tot subsidies.

'De landbouw volgt niet langer de regels van vraag en aanbod, maar die van geopolitiek', zegt Carlos Mera, hoofd landbouwgrondstoffen bij RaboResearch. 'We zitten pas aan het begin van het middenspel. We voorzien aanhoudende verstoringen in de handel, schommelende regionale prijzen, stevige overheidsinterventie en een grote kans op onverwachte gebeurtenissen. De geopolitieke fragmentatie heeft de wereldwijde landbouw opnieuw vormgegeven.'

Subsidiewedloop

Wat begon als een handelsconflict met importheffingen, is uitgegroeid tot een wereldwijde subsidiewedloop, denkt Mera. Overheden wereldwijd – van de VS en Brazilië tot Indonesië, Argentinië en Rusland – hebben hun landbouwsteun fors uitgebreid via rechtstreekse betalingen, gegarandeerde minimumprijzen en verplichtingen rond biobrandstoffen.

Dankzij de brede steunmaatregelen trekken boeren zich weinig aan van lage prijzen. Daardoor blijft het totale ingezaaide areaal waarschijnlijk hoog, met aanhoudend lage prijzen voor granen en oliezaden in 2026 als gevolg.

In de VS hadden boeren de geopolitieke spanningen met China – een belangrijke afnemer van sojabonen – al voorzien. Dat leidde ertoe dat het areaal voor sojabonen daalde tot het laagste niveau in zes jaar, terwijl het maisareaal juist toenam tot het grootste sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Tegen het einde van het seizoen 2025/2026 zal dit leiden tot aanzienlijke Amerikaanse maisvoorraden. Dit dempt de prijsvolatiliteit en houdt de prijzen laag.

Handelsbarrières

Importheffingen en handelsbarrières kunnen de prijsverschillen tussen producerende regio's vergroten. Braziliaanse soja werd voor de overeenkomst tussen de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Chinese ambtsgenoot Xi Jinping geëxporteerd tegen een basisprijs van 2 dollar per bushel, vergeleken met 0,8 dollar per bushel voor de Amerikaanse Golfregio en kortingen van ongeveer 1 dollar voor soja uit Noord- en Zuid-Dakota.

Sinds de aankondiging van de overeenkomst zijn de prijsverschillen tussen Amerikaanse en Braziliaanse soja kleiner geworden, maar met het oog op de aanhoudende handelsbarrières liggen verdere prijsverschillen voor de hand. 'We verwachten dat deze geografische prijsverschillen in 2026 blijven bestaan of zelfs toenemen', zegt Mera.

Ondertussen worden de onbedoelde gevolgen van de tarievenoorlog nog steeds bijgestuurd. De Amerikaanse autoriteiten herzien importheffingen op producten die het land zelf niet produceert, zoals koffie en cacao. Dat kan de kosten voor consumenten verlagen en de handelsstromen vanuit producerende landen herstellen.

Volgens Mera is de geopolitieke strijd voorlopig niet voorbij. 'Boeren, handelaren en beleidsmakers doen er goed aan zich voor te bereiden op een wereld waarin handelsverstoringen en onvoorspelbaarheid de norm zijn.'