Moeten de rechten van dieren in de Grondwet?

Tijdens het Dierendebat in Nieuwspoort, georganiseerd door de Dierenbescherming in samenwerking met de Dierencoalitie, gingen partijen vrijdagmiddag in debat over de vraag of dieren een plaats in de Grondwet verdienen. Aan het debat deden met D66, GroenLinks-PvdA, Volt, SP en Partij voor de Dieren (PvdD) vooral linkse partijen mee. De VVD was de enige deelnemer uit het demissionaire kabinet.

Waar de linkse partijen pleiten voor constitutionele verankering van dierrechten, beschouwt de VVD de bestaande Wet dieren als een afdoende instrument om dierenwelzijn te waarborgen. De voorstanders van opname in de Grondwet benadrukken de intrinsieke waarde van dieren en de noodzaak om hun belangen juridisch te verzwaren.

D66-kandidaat Lisanne van Damme vindt het 'een ontzettend goed idee' om de rechtspositie van dieren in de Grondwet vast te leggen. Zij stelde dat dieren fysieke en mentale pijn kunnen ervaren en dat het onjuist is om hen nog steeds te zien 'als een fiets of als een boek'.

Juridische ladder

Annet van den Ende van Volt is het ook eens met het opnemen van de dierrechten in de Grondwet. Zij merkt op dat de regels die nu gelden onvoldoende werken, ondanks de erkenning van de intrinsieke waarde van dieren in de jaren tachtig. De bescherming van een dier hangt nu nog af van de vraag of het een productie-, proef- of gezelschapsdier is, stelt ze. 'Grondwettelijke verankering zou het dier laten klimmen op de juridische ladder en het belang van het dier meer gewicht geven in afwegingen.'

Kamerlid Dieke van Groningen van de VVD ging hiertegenin. De VVD ziet de Grondwet als de basis van de rechtsstaat en de fundamenten voor de democratie. In plaats daarvan vertrouwt de partij op de Wet dieren, die al regelt dat dieren 'wezens zijn met gevoel'.

De VVD stelt dat de Wet dieren een veel makkelijker instrument is om aan te scherpen dan de Grondwet. De liberalen vinden dat zaken realistisch moeten zijn en dat de focus eerst moet liggen op het optimaliseren en goed handhaven van de bestaande Wet dieren. Volgens Van Groningen heeft een dier uiteindelijk meer aan goede handhaving dan aan de Grondwet.

Handhaving schiet tekort

Het debat spitste zich toe op de vraag of de huidige Wet dieren wel voldoende bescherming biedt. Van den Ende merkte op dat de handhaving tekortschiet, onder meer rond het verbod op het afbranden van biggenstaarten, wat sinds de jaren negentig wordt gedoogd.

Kandidaat-Kamerlid Falco van Hassel van de PvdD uitte zware kritiek op de VVD. Hij stelde dat de partij – in samenwerking met onder meer de PVV – de Wet dieren heeft uitgekleed om coalitiebelangen te dienen. 'Ze wilden met de BBB in de coalitie, dus ze gooiden de dieren voor de bus en haalden die bescherming weer uit de wet.'

De PvdD vindt dat de rechten van dieren juist in de Grondwet moeten komen, zodat de bescherming niet afhankelijk is van een verandering van de 'politieke wind'. Of van de partij die het ministerie van Landbouw bestuurt.

De voorstanders wijzen erop dat Duitsland, Oostenrijk, Luxemburg, Slovenië, België en Zwitserland dierenrechten al opnamen in de grondwet. Van den Ende refereert tijdens het debat aan de Dierenkieswijzer, die volgens haar laat zien dat er ook in Nederland een politieke meerderheid voor een grondwetswijziging is ten gunste van dieren.