Kansen voor lange vezels in de textielindustrie

'Van het wereldwijde vezelgebruik voor de textielindustrie komt 0,5 procent van vlas', vertelt voorzitter Bart Depourcq van de Europese Alliantie voor Vlas en Hennep om de huidige situatie te duiden. Hij sprak onlangs over het perspectief voor lange vezels voor textieltoepassingen tijdens de Biobased Versnellingsdag op proefboerderij Rusthoeve in het Zeeuwse Colijnsplaat.

Naast bestuurder is Depourcq directeur en mede-eigenaar van Van de Bilt zaden en vlas in Sluiskil. Bij zijn opsomming van gewassen die geschikt zijn voor de productie van natuurlijke vezels wijst hij erop dat katoen een hoge milieu-impact heeft. Het versterkt zijn pleidooi voor gebruik van meer vlas en vezelhennep voor textiel.

Garen spinnen

Van vlas is deze toepassing bekend. Met garen spinnen van vezelhennep wordt de laatste paar jaren geëxperimenteerd in vooral België en Frankrijk. Onder meer de hogeschool van Gent heeft zich verdiept in de mogelijkheden van textielhennep.

Betrokken onderzoekers komen tot de conclusie dat de kwaliteit van de lange vezels vergelijkbaar is met die van vlas. Misschien iets stugger. Een van die onderzoekers is Veronique Troch. Zij zegt dat de uitdaging vooral is om van hennep zoveel mogelijk lange vezels te oogsten. Daarvoor zijn de juiste rassen nodig en goede teeltomstandigheden.

'Vroegbloeiende rassen, een hoge zaaidichtheid en teelt op betere gronden zijn voorwaarden voor een hoog aandeel lange vezels. Het gewas moet niet te zwaar zijn en vroeg in augustus al worden gemaaid. De veldroting duurt drie tot zes weken. Het keren, roten en persen gebeurt vaak met machines die ook gebruikt worden voor vlas', licht Troch toe.

De onderzoeker vertelt dat met vezelhennep opbrengsten van 6 tot 8 ton stro per hectare mogelijk zijn. Daarvan bestaat 10 tot 20 procent uit lange vezels en 20 tot 25 procent uit korte vezels.

Andere toepassingen

Het areaal vezelhennep in Europa is in vijftien jaar tijd gestegen van 10.000 hectare naar 40.000 hectare. Daarvan werd vorig jaar in Frankrijk zo'n 1.000 hectare speciaal geteeld als grondstof voor textiel en in Vlaanderen was dat areaal naar schatting 100 hectare. De Nederlandse teelt is vooral bestemd voor andere biobased toepassingen.

Het areaal vlas in Europa steeg vanaf 2014 tot en met 2024 met 128 procent tot ongeveer 182.000 hectare. Van dat areaal staat driekwart in Nederland, België en Frankrijk. Dat de teelt van vlas sinds de laatste jaren zo populair is, heeft volgens Depourcq alles te maken met de relatief gunstige prijsvorming en daardoor aantrekkelijke saldo's.

De voorzitter van de koepelorganisatie voor vezelgewassen gaat voor vlas uit van een saldo van ongeveer 3.500 euro per hectare. Hij berekent dat als gemiddelde over de laatste vijf jaar, maar met de aantekening dat de markt voor zowel de lange als de korte vezels behoorlijk volatiel is.

Saldo varieert

'Door tegenvallende oogsten en lage voorraden stegen de prijzen voor lange vezels eind 2023 tot bijna 10 euro per kilo. Een jaar later was de prijs al gehalveerd, toen een topoogst zorgde voor voldoende aanbod. Het saldo varieert van 8.000 euro per hectare tot jaren waarin de kosten nauwelijks worden terugverdiend', vertelt Depourcq.

Afhankelijk van het groeiseizoen schat de voorzitter de opbrengsten van vlas op 3 tot 6 ton stro per hectare. Het aandeel bruikbare vezels is zo'n 40 procent en bij betere rassen kan dat enkele procenten hoger zijn. Het goede perspectief voor de afzet van lange vezels uit vlas en vezel is een gevolg van de toenemende vraag vanuit vooral Azië en voor een deel ook Afrika. Dat komt door de toenemende welvaart.

Depourcq: 'Meer consumenten behoren tot de middenklasse. Die besteden meer geld en houden zich meer bezig met verantwoorde consumptie. Dit potentieel aan kopers van textiel gemaakt van plantaardige vezels neemt in de periode van 2015 tot 2030 alleen al in Zuidoost-Azië toe met 2 miljard mensen.'

China en India

China en India importeren veel van de lange vezels die bestemd zijn voor textiel. Dit zijn de landen waar 85 procent van de uitgerekte vezeldraden machinaal wordt gesponnen tot garen. Noordwest-Europa is nu goed voor 6 procent van de wereldwijde spincapaciteit en dat bevindt zich vooral in Frankrijk.

'Voor de afzetmogelijkheden van vlas zou het niet verkeerd zijn wanneer de verwerking van de vezels dichter bij huis zou plaatsvinden. Hiervoor zijn voorzichtig initiatieven en dat is alleen maar toe te juichen', besluit Depourcq.