Diervriendelijk voorsorteren op toekomst met vrijlopende fokzeugen

Bij het familiebedrijf An-Pigs van Jan Andries en Stephanie De Cuyper is het elke dag flink aanpoten. In het Belgische Bassevelde runnen ze in een besloten vennootschap met de ouders van Andries een gemengd bedrijf met zeugen en koeien. Daarnaast is De Cuyper dierenarts en werkzaam voor Curavet, een dierenartsenpraktijk in Beernem.

Toch nemen de ondernemers de tijd om eerst een kop koffie te drinken in de kantoorruimte die voorin in een van vier varkensstallen is gemaakt. Ze gaan deze ontvangstruimte verplaatsen naar een stuk nieuwbouw aan het woonhuis. Daar hebben ze intussen al een eigen laboratorium ingericht.

Vanuit de bezoekersruimte lopen de ondernemers naar de omkleedruimte om een schone overall en laarzen aan te doen. Na de omkleedpartij en het ontsmetten van het schoeisel in een speciaal washoekje buiten de stal wandelen ze over de betonnen verharding voor de varkensstallen naar een poort.

Achter de poort, op het binnenste van het bedrijfsterrein, bevindt zich links de ligboxenstal met zo'n zestig koeien en een melkrobot. Het werk bij de koeien wordt grotendeels gedaan door Stany, de vader van Andries.

'Het is een kleine veehouderijtak, maar het levert wel een stabiele basis onder het rendement op ons bedrijf dat vooral is gefocust op het houden van varkens', zegt de 38-jarige Andries. 'De prijspieken en -dalen die de varkenshouderij kenmerken, zorgen voor sterk wisselende inkomsten. Bij melk zijn die fluctuaties een stuk minder.'

Achter de koeienstal bevinden zich de sleufsilo's met kuilgras en snijmais en daarachter is de jongveestal. Via de open zijgevel kijken de koeien in de ligboxen uit op de voersilo's voor de stal met gespeende biggen. Aan deze zijde zit ook een deur die uitkomt op een gang in het hart van de biggenstal.

Een blik op diverse afdelingen leert dat vrijwel geen enkele ruimte identiek is, maar ook niet overal hetzelfde is ingericht. Het lijkt wel een praktijktestbedrijf. 'Het bedrijf is in de loop der jaren geëvolueerd door stallen bij te bouwen en afdelingen voor andere diercategorieën te herbestemmen', licht Andries toe. 'Dat is de realiteit, maar het zou het mooiste zijn als alles uniform was met de ideaalste looplijnen.'

De diversiteit van voerbakken, drinkwatersystemen, hokinrichting, vloeruitvoering en ventilatiemethoden heeft zeker ook voordelen, vult De Cuyper aan. 'Omdat we werken met een vijfwekensysteem spenen we grote koppels biggen ineens. We zien onderscheid in de prestaties en het gedrag van de biggen en weten wat onze gebruikservaringen zijn. Als we ooit nieuw gaan bouwen, weten we wat het best bij ons en ons bedrijf past.'

Bedrijfskoers flink gewijzigd

Andries vertelt over de koerswijziging die ze enkele jaren geleden hebben ingezet. In de coronaperiode namen de ondernemers na vijftien jaar afscheid van het systeem om op het scherpst van de snede biggen te produceren. 'We werkten destijds in een vierwekensysteem met toen nog 1.200 zeugen. Dat was flink stampen om zoveel mogelijk biggen op de markt te kunnen brengen. Zoiets levert stress op, ook bij ons personeel.'

Biggen vrij jong spenen zet ook druk op de diergezondheid, vervolgt Andries. 'We wilden makkelijker werken, inzetten op kwaliteit en voorsorteren op een toekomst met zeugen die in de dracht- en kraamfase vrijloop hebben.'

Via Handelshuis Nemegheer werden de ondernemers op het kwaliteitsspoor gezet van de varkensfokkerijorganisatie Suisag in Zwitserland. Dat klikte meteen en ze importeerden fokkerijsperma met de Zwitserse genetica om die bij hun eigen zeugen in te zetten. Nu bestaat een derde deel van hun zeugen uit zuivere Zwitserse Yorkshires.

Deze rustige dieren worden geïnsemineerd met sperma van het Zwitsers Landras-varken om Suisag-vermeerderingszeugen te fokken. De rest van de zeugenstapel bestaat uit deze zelfgefokte vermeerderingszeugen, die vleesrijke biggen krijgen.

'Handelshuis Nemegheer zorgt voor de verkoop van de Suisag-opfokzeugjes en de afzet van de vleesbiggen', zegt Andries. 'De biggen met bloed van een Duitse Piétrain gaan op een gewicht van 24 tot ruim 30 kilo naar vaste afnemers in Spanje.'

Batchgewijs werken is gebleven

Batchgewijs en all-in-all-out werken was al decennialang een sterk punt in de bedrijfsvoering van An-Pigs. Na die verandering naar werken met relaxte, mensvriendelijke zeugen, zijn de ondernemers teruggeschakeld in productiesnelheid. Ze zijn het rustigere vijfwekensysteem gaan hanteren, in plaats van het intensieve vierwekenritme, en houden zo'n 120 zeugen minder.

Om de vijf weken verhuizen zo'n 234 hoogdrachtige zeugen naar de kraamstal en worden op één dag 3.200 tot 3.300 biggen gespeend op een leeftijd van gemiddeld 26 of 27 dagen. 'Omdat de biggen enkele dagen ouder zijn bij spenen, wegen ze meer en zijn ze gezonder en weerbaarder', benadrukt De Cuyper.

'Biggen zijn gewend aan het opnemen van voer. Ze starten soepeler op en hebben minder geneesmiddelen nodig. Een betere bigkwaliteit vertaalt zich in betere prestaties in de vleesvarkensfase', redeneert de ondernemer.

Trots van het bedrijf

Na het kijkje en praatje in de opfokstal zetten de veehouders koers naar de stal met drachtige zeugen. De strostal met voerstations is sinds 2008 de trots van hun bedrijf. In een ruime stal lopen zeugen op dichte vloeren met een mengsel van stro en gekneusde miscanthus, ook wel olifantsgras. 'Een proef om het vochtabsorberend vermogen te onderzoeken', vertelt Andries.

Het is oorverdovend stil in de stal. Rustig komen de zeugen naar hun bezoekers en ze laten zich graag aaien. 'Het zijn van nature rustige dieren. Maar ze vreten de helft van het stromengsel op dat we om de twee dagen toevoegen. Goed gevulde magen en volop ruimte om te bewegen en sociaal gedrag te vertonen houdt ze helemaal tevreden', stelt Andries. 'Ze zijn goed in conditie tijdens het werpen en in de kraamstal zien we een week later nog strodelen in de mest.'

Gemiddeld veertien tot vijftien biggen

De kraam- en inseminatiestal zijn traditioneel uitgevoerd. Een snelle blik leert dat een kraamzeug gemiddeld veertien tot vijftien biggen aan de uier heeft liggen en dat het ook hier rustig blijft als er bezoek komt. Na spenen worden de tomen met gelten en beren zoveel mogelijk bijeengehouden.

'Met de Suisag-zeug sorteren we voor op de toekomst. Wij hebben nog traditionele kraamhokken, maar de vergunningsaanvraag voor vrijloopkraamhokken is in opmaak', laat Andries weten.

Nadat het schoeisel is gereinigd en iedereen is omgekleed, toont De Cuyper het laboratorium. 'Wij willen alleen gegarandeerd PRRS-vrij sperma inzetten en voeren daarom zelf PCR-testen uit op de grote aantallen doses die we ineens bestellen bij het KI-station. Vier uur na ontvangst heb ik de uitslagen binnen en tot nu toe is alles PRRS-negatief.'

Daarnaast doet De Cuyper dezelfde testen elke vier maanden op bloedmonsters van biggen van verschillende leeftijden. 'Die moeten dan toch worden genomen in het kader van de monitoringsprogramma's.'

Groeien in gezondheidsstatus

Stapje voor stapje werken de ondernemers binnen de huidige bedrijfsvoering toe naar een hoge gezondheidsstatus. Alles doen ze eraan om geen PRRS-veldvirus binnen te halen en zoals gezegd verzorgt De Cuyper zelf de veterinaire zaken op hun bedrijf. Ook werkt zij aan het verder verbeteren van de gezondheid van bijvoorbeeld hun fokzeugjes op het gebied van mycoplasma.

'Op onze opfoklocatie zijn we begin dit jaar gestart met een nieuw combinatievaccin van Ceva om de gelten extra bescherming op te laten bouwen tegen het circovirus en Mycoplasma hyopneumoniae. Hier boosteren we ze met het mycoplasmavaccin Hyogen en zo willen we die luchtwegkiem verder de kop indrukken', aldus De Cuyper.

Andries en De Cuyper benadrukken dat ze vooruit willen met hun bedrijf en willen innoveren. Vooral hun zeugen gunnen ze vrijloop.