Tijdelijk verbod op lelieteelt in de buurt van Limburgse woonwijk

Volgens het hof heeft de lelieteler een bijzondere zorgplicht voor de omwonenden, die inhoudt dat hij in hun nabijheid geen lelies bespuit. Het gaat om enkele insecticiden, voornamelijk pyrethroïden, en een specifiek herbi- en fungicide. De rechtbank Limburg verbood het gebruik van deze gewasbeschermingsmiddelen door de lelieteler vorig jaar in mei al voor onbepaalde tijd.

De omwonenden van het perceel in Sevenum vroegen toen om dit verbod. Zij vrezen voor ernstige gezondheidsschade voor henzelf en hun kinderen, ook als de teler zich houdt aan de geadviseerde dosering. Volgens de teler, die een bedrijf heeft in Maasbree, is die vrees ongegrond. Hij zegt dat hij toegelaten middelen gebruikt en bovenwettelijke voorzorgsmaatregelen treft.

Het hof in Den Bosch constateert dat het toelatingsproces voor gewasbeschermingsmiddelen een verfijnd systeem is dat met waarborgen is omgeven. Daarom zouden de lelieteler en omwonenden normaal gesproken mogen vertrouwen op de uitkomsten van de beoordeling door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) en het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb).

Bijzondere omstandigheden

Maar volgens het hof is in deze zaak sprake van bijzondere omstandigheden. Tijdens de toelatingsprocedure van de betreffende middelen is namelijk geen onderzoek verricht naar risico's op neurodegeneratieve ziektes die op latere leeftijd optreden, zoals de ziekte van Parkinson. En ook niet naar risico's op ontwikkelingsstoornissen voor jonge en ongeboren kinderen. De middelen die de teler wil gebruiken leveren daarom wel een potentieel gevaar op, oordeelt de rechter.

De omwonenden hebben de risico's voor henzelf in deze procedure aannemelijk gemaakt met hun ingebrachte bevindingen en de conclusies van deskundigen. De overheid en het Ctgb moeten dan ook een risicobeoordeling door wetenschappelijke deskundigen laten verrichten, vindt de rechter. Dat is nog niet gebeurd. Volgens het gerechtshof is het daarom niet vanzelfsprekend dat de lelieteler erop kan vertrouwen dat de middelen geen reëel gevaar opleveren.

Schending zorgplicht

Het hof legt de lelieteler daarom tot en met 2028 een verbod op om deze gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. Als hij zich hier niet aan houdt, schendt hij volgens het gerechtshof zijn zorgplicht voor de omwonenden en pleegt hij een onrechtmatige daad.

De rechtbank Limburg legde de lelieteler eerder al een verbod voor onbepaalde tijd op, op grond van het voorzorgsbeginsel volgens het Europees recht. Het hof wijst erop dat omwonenden geen beroep kunnen doen op dit voorzorgsbeginsel en de rechter mag dit beginsel niet zelf gebruiken om een verbod op te baseren.