'Een kleiner bedrijf geeft ons veel meer werkplezier'

Het is zonnig en warm op de kwekerij. Erwin Joosten is in een goede bui, maar minder blij met het weer: 'Drukkend en ziekteverhogend. We kunnen een buitje regen nu goed gebruiken.' Het platteland rondom Rutten bestaat voornamelijk uit grote, voormalig pachtboerderijen in het weidse land van de Noordoostpolder. De weg ernaartoe voert door de dorpen Creil en Espel. De tunnelkas van Kwekerij Joosten is een van de weinige kassen in de omgeving.

'Mijn opa is hier begonnen op een gemengd pachtbedrijf van 12 hectare met melkvee en akkerbouw. Zo werden die in die tijd uitgegeven. In de jaren tachtig werd duidelijk dat dit geen rendabele oppervlakte was, daarom stopten ze met het verpachten ervan. Mijn ouders hebben toen het bedrijf van de buurman erbij gekocht. Ze zijn op een gegeven moment gestopt met de koeien', licht Joosten toe.

Omdat de moeder van Joosten als hobby al planten teelde (gipskruid en irissen), is de sierteelttak van het bedrijf geleidelijk ontstaan. Stapsgewijs zijn hectares verkocht en is de vasteplantenkwekerij uitgebouwd. Erwin en Amber Joosten hebben het bedrijf in 2024 officieel overgenomen.

'We hebben ons gespecialiseerd in irissen en hemerocallis en hebben nu 1.200 soorten irissen en 1.000 soorten hemerocallis. Voorheen verkochten we alle soorten onder hun originele naam, maar handelaren kopen op kleur. Daardoor maken kleine verschillen tussen soorten niet uit, zodat we altijd een vervanger hebben als een soort niet goed groeit', vertelt Joosten.

Van 200.000 naar 20.000 planten

De ondernemer leverde tot 2020 grote aantallen knollen van irissen en wortelstokken van hemerocallis aan de groothandel. Daar zijn ze mee gestopt om prijstechnische redenen. 'In die periode hadden we 4,5 hectare die we intensief beplantten en bewerkten, met in het seizoen tot acht man personeel. Nu staan onze planten op 1,5 hectare (extensief) en doen we het meeste werk zelf. We leverden eerder 200.000 planten, nu zijn dat er misschien maar 20.000.'

In die drukke periode kwam er een moment waarop Joosten uitrekende dat het grootste deel van zijn kostprijs opging aan personeel. De marge die hij kon maken bij levering aan de groothandel was niet groot genoeg om echt winst te maken. 'Maar als ik er nu naar kijk, dan heeft deze stap mij veel opgeleverd. Ik heb nu meer werkplezier. Natuurlijk, met planten in de open lucht zijn er altijd stressmomenten, maar over het algemeen hebben wij nu veel meer rust.'

Joosten vertelt dat hij een deel van zijn tijd nu als zzp'er aan het werk is als constructietekenaar van agrarische machines, met name groentezaaimachines. Een belangrijk deel van het inkomen komt daaruit. Bij het rondje op het erf zien we oude landbouwschuren, een nieuwe foliekas en containervelden. Joosten: 'Kijk om je heen, alleen het onderhoud hier is al vrij kostbaar. Met alleen planten zou ik dit niet in de benen kunnen houden.'

De ondernemer heeft wel interesse in een derde plantensoort: de siberica-iris. Dit is een soort gele lis, maar dan in diverse blauwe en roze tinten. De teelt komt grotendeels overeen met de iris. Toch is de keuze nog niet gemaakt. 'Wij zijn nu gespecialiseerd in twee soorten. Daarin, mag ik wel zeggen, leveren wij kwalitatief de top van de markt. Ik weet niet of wij dezelfde kwaliteit en het specialisme zouden kunnen behouden met drie soorten.'

De kwekerij krijgt klanten uit de hele Benelux, maar ook uit Duitsland en Engeland komen particulieren speciaal voor bepaalde soorten afgereisd naar Rutten. 'Het zijn liefhebbers. Het leuke van die klanten is hun enthousiasme. Sowieso is mijn ervaring dat tuinliefhebbers altijd aardig zijn, mits jij dat zelf ook bent', zegt Joosten. De kwekerij is in principe alleen op zaterdag open voor publiek. Op andere momenten kan op afspraak worden langsgekomen.

Allemaal handwerk

De Nederlandse benaming voor hemerocallis is daglelie. Deze wilde lelies vormen wortelstokken en zijn geen bollelies. Daarom gebruikt Joosten bij voorkeur ook niet deze naam. Begrijpelijk, omdat de lelieteelt op dit moment onder de loep van milieuverenigingen ligt.

'Wij gebruiken sowieso weinig gewasbeschermingsmiddelen, en op deze wilde lelies zelfs helemaal niet. Maar dat betekent wel dat het wieden, schoffelen, planten en selecteren allemaal handwerk is', legt de ondernemer uit. Op de velden is te zien dat het onkruid heideroosje op de open gedeeltes de overhand krijgt. Joosten zucht: 'Dat krijgen we maar slecht onder controle.'

De werkzaamheden volgen de seizoenen. In de herfst oogsten ze een deel van de knollen en wortelstokken voor de verkoop of om ze volgend jaar opnieuw te planten. Volgens Joosten zijn de geleverde planten vooral bestemd voor mensen met geduld. 'Beide soorten bloeien het eerste jaar niet tot weinig. Daarentegen zijn ze ziektebestendig en in principe hoef je geen nieuwe te kopen. Met scheuren kun je je eigen plant vermeerderen.'

Grote bekendheid komt van deelname aan beurzen en tuinfairs. Daardoor zijn de soorten van Joosten ook opgepikt door Groei en Bloei. Deze tuinvereniging met 115 afdelingen staat bekend om de excursies en andere activiteiten. De leden zijn vaak fanatieke tuinliefhebbers.

Ook de familie Joosten ontvangt met enige regelmaat bussen van de vereniging. 'Ze zijn hier in mei nog geweest met een aantal bezoekers uit de noordelijke provincies. Dat was een goede dag, dat zul je begrijpen', vertelt Joosten met een knipoog.

Niet op tuinfairs

Dit jaar staan de kwekers voor het eerst niet op tuinfairs of consumentenbeurzen. Eerder was dat vooral een activiteit van de moeder van Joosten, maar dit jaar heeft de familie daar geen tijd voor, en geen zin in. 'Het is goed voor je bekendheid, maar het kost veel tijd en levert weinig omzet op. Slechte ervaringen met de locatie van de stand en de tijdsdruk van een jong gezin spelen ook mee.'

De omslag van grote zelfstandig ondernemer naar werken buiten de deur en een eigen huisverkoop was wel spannend, erkent Joosten. 'Als je een groot tuinbouwbedrijf hebt, kent dat veel druk. Druk van de productie, van personeel, van de handel en van de financiering. Maar bij de stap terug bedacht ik mij dat het altijd weer mogelijk is om de stap naar schaalvergroting te maken. Zelf, met eigen plantmateriaal. Maar het bevalt ons goed zo.'

Vooral het directe contact met de klanten vindt de familie Joosten leuk. 'Het geeft voldoening als mensen door onze planten met een blij en tevreden gezicht naar huis gaan. Ik geef bij het verkopen van plantmateriaal ook altijd veel uitleg, wat erg gewaardeerd wordt. Goede ervaringen gaan van mond-tot-mond. Daar doen wij nu ons voordeel mee.'