Insecten en transport risicofactoren voor verspreiding lumpy skin disease

Dat bleek vorige week tijdens een webinar georganiseerd Wageningen Bioveterinary Research en Royal GD op verzoek van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.

Vanwege de LSD-uitbraken is direct een tracering van alle sinds 1 mei uit de besmette regio's geïmporteerde runderen uitgevoerd. Vanuit Italië zijn geen runderen naar Nederland gekomen. Vanuit Frankrijk waren dat er 114 naar zes verschillende bedrijven. Bij de 114 geïmporteerde dieren is geen virus gevonden en zijn ook geen antistoffen tegen LSD aangetoond. De blokkade van de bedrijven is dan ook opgeheven.

Tijdens het webinar gaven onderzoeker en veterinair microbioloog Phaedra Eblé van de afdeling virologie van Wageningen Bioveterinary Research en dierenarts en rundveedeskundige Maarten Weber van Royal GD uitgebreide informatie over LSD.

De veeziekte heet in het Nederlands ook wel Nodulaire dermatose. Maar volgens Eblé is de Zuid-Afrikaanse benaming knopvelsiekte een goede omschrijving van de knobbels, de pokken, die na enige tijd zichtbaar zijn bij de runderen, buffels, bizons en andere runderachtigen.

Afrika

LSD is een van de capripoxvirussen. Andere familieleden zijn het geiten- en schapenpokkenvirus. De virusziekte komt oorspronkelijk uit het zuiden van Afrika. Daarna is het richting het noorden van Afrika gegaan en in 1989 is de sprong naar het Midden-Oosten gemaakt.

In 2013 werd het virus in Turkije aangetroffen en in 2015 was er een introductie in Europa. Een grote uitbraak in de Balkan vond plaats in 2016. In 2017 werd in Kazachstan een virus ontdekt dat is ontstaan door de recombinatie van een veldvirus en een vaccinvirus.

De uitbraak in de Balkan is bestreden met een intensieve massavaccinatie. Uiteindelijk zijn de dieren virusvrij geworden en sinds 2019 is Europa weer virusvrij. Wel komt het virus sindsdien nog voor in Turkije.

Bron nog niet bekend

Waar de bron ligt van de uitbraken in Italië en Frankrijk, is nog onduidelijk. Wel blijkt dat het om het 'ouderwets' veldvirus gaat en niet om het virus dat is ontstaan na de recombinatie van veldvirus en vaccinvirus.

De bron van de uitbraak in Frankrijk ligt nog niet vast. Vanuit Sardinië zijn alleen runderen naar het vasteland van Italië getransporteerd, niet naar het buitenland en dus ook niet naar Frankrijk.

Verdenkingen melden

In Nederland zijn geen besmette dieren geïmporteerd. Wel roept Weber op om alert te blijven en iedere verdenking te melden bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. 'Want hoe eerder een besmetting wordt ontdekt, hoe beter verdere verspreiding kan worden voorkomen. Meld bijvoorbeeld ook dieren die wel uit het gebied komen, maar niet rechtstreeks zijn geïmporteerd.'

De uitbraken in Italië en Frankrijk hebben grote gevolgen. Alle dieren op de besmette bedrijven worden gedood en afgevoerd naar de destructie. Tot nu toe zijn er 40 uitbraken gevonden: 21 in Frankrijk, 18 op Sardinië en 1 op het vasteland van Italië.

Vaccineren

Om de ziekte weer onder de duim te krijgen, willen Frankrijk en Italië runderen vaccineren in de besmette regio en mogelijk nog daarbuiten. Frankrijk en Italië hebben daarvoor bij de Europese Commissie een plan ingediend om noodvaccinatie te kunnen uitvoeren.

Op deze manier hopen de landen de ziekte te kunnen bestrijden en verdere verspreiding te voorkomen. 'Het standpunt van de Europese gezondheidsorganisatie (EFSA) is dat het zonder vaccinatie niet lukt', zegt Weber. 'Het zal wel drie tot vier jaar duren, voordat ze ervan af zijn en daarna is nog een periode van intensieve monitoring nodig.'

Vaccineren tegen LSD met vaccins tegen geiten- en schapenpokken werkt niet zo goed. Er zijn dode en levende vaccins ontwikkeld die wel tegen LSD beschermen. Dode vaccins beschermen daarbij minder lang en moeten vaker – elke zes maanden – worden herhaald. Bij levende vaccins is de bescherming beter en langer, waardoor de herhaling maar eens per jaar hoeft. Wel kan er bij een op de duizend dieren een entreactie ontstaan.

Meer informatie en het laatste nieuws op de website van Royal GD en de website van Wageningen Bioveterinary Research.