Hybride aardappel biedt perspectief voor Afrikaanse telers

Aardappeltelers in Kenia kunnen volgens HZPC op korte termijn beschikken over gecertificeerd, schoon en krachtig uitgangsmateriaal. Hybride aardappelen worden uit zaad geteeld en dankzij deze veredelingstechniek is het met de juiste genetica mogelijk om sneller nieuwe rassen te ontwikkelen. Dit gaat tot wel twee keer zo snel als bij klassieke veredeling.

Programmaleider Ad Vrolijk van HZPC benadrukt dat hybrideveredeling al decennialang succesvol is bij bijvoorbeeld mais en tomaat. 'Voor aardappelen leek dit onmogelijk, omdat zelfbestuiving genetisch gezien geen optie was. In 1999 publiceerde de Japanse wetenschapper Hosaka over een gen in een wilde aardappel dat zelfbestuiving wel mogelijk maakt.'

Het lukte veredelaars van HZPC uiteindelijk om dit gen in bestaande aardappelrassen in te kruisen. Het bedrijf investeert sinds 2011 vanuit de researchafdeling intensief in hybrideveredeling. 'En dat zorgt nu voor een doorbraak in Afrika', geeft Vrolijk aan.

Focus op Afrika en Azië

Volgens HZPC biedt hybrideveredeling op korte termijn de grootste kansen in gebieden waar telers geen toegang hebben tot kwalitatief hoogwaardig pootgoed. Het bedrijf doelt bijvoorbeeld op Kenia waar slechts 10 procent van de circa 800.000 kleinschalige aardappeltelers de beschikking heeft over schoon en sterk uitgangsmateriaal.

Dat gaat ten koste van de voedselzekerheid, want ook in het Oost-Afrikaanse land is de ziektedruk hoog. Vrolijk: 'Phytophthora komt in Kenia het hele jaar door voor. Gewasbeschermingsmiddelen zijn moeilijk verkrijgbaar, te duur of worden verkeerd ingezet. Veel telers spuiten zeer weinig of niet. Daarom testen we onze rassen daar ook zonder inzet van gewasbeschermingsmiddelen.'

Volgens de HZPC-programmaleider evenaart het hybride ras met de code D23HY2515 de opbrengst van het grootste Keniaanse ras. Het is het enige ras dat zijn opbrengst blijft houden als de phytophthoradruk hoog is. 'Dit is mede dankzij de dubbele phytophthoraresistentie', stelt Vrolijk.

Ondanks de snelle ontwikkeling van hybrideveredeling, geeft HZPC-directeur Hans Huistra aan dat pootgoed essentieel blijft. 'Ook bij hybride rassen is werken met knollen de meest oogstzekere methode.' Vrolijk vult aan: 'In Kenia volgen telers met hybride aardappelen ook het traditionele proces. Vooral omdat planten uit zaad meer tijd nodig hebben om grote knollen te vormen. Akkerbouwers willen na honderd dagen hun land weer gebruiken voor een ander gewas.'

Wanneer is de hybride aardappel in Nederland te zien? Dat duurt nog wel even. 'Het maken van pure ouderlijnen is een intensief en langdurig proces. Daarbij komt dat de eisen in Europa en Noord-Amerika hoger liggen. Hier werken we al decennialang met kwalitatief hoogwaardig uitgangsmateriaal', licht Vrolijk toe. 'Maar het is logisch dat op termijn hybride aardappelen ook in Europa een rol gaan spelen.'