1,6 miljard euro extra voor extensiveren, stoppersregeling en doelsturing
Update - Om Nederland van het stikstofslot te krijgen, trekt het kabinet extra miljarden uit. Dat is vrijdag na de ministerraad bekendgemaakt.
© Dirk Hol
Gezien de urgentie om de vergunningverlening weer op gang te brengen komt het kabinet met het Startpakket Nederland van het slot. Hiervoor wordt 1,6 miljard euro vrijgemaakt, afkomstig uit de gereserveerde middelen uit het Hoofdlijnenakkoord. Dit bedrag komt boven op de 600 miljoen euro die vorige week in de voorjaarsnota is vrijgemaakt. Daarnaast wordt 213 miljoen euro structureel vrijgemaakt. Uit het startbedrag van 2,2 miljard euro wordt 200 miljoen euro beschikbaar gemaakt om doelsturing verder te ontwikkelen.
Onderdeel van de nieuwe stikstofaanpak is de vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij, om zo ook de mestmarkt te verlichten en de klimaat- en ammoniakdoelen te bereiken. Hier is 627 miljoen euro voor beschikbaar.
Geen bedrijfsopvolging
Verder komt er een nieuwe vrijwillige beëindigingsregeling voor veehouders die willen stoppen, bijvoorbeeld omdat ze geen bedrijfsopvolging hebben. Voor deze regeling is 750 miljoen euro beschikbaar. Om natuurherstel mogelijk te maken, wordt 100 miljoen euro extra uitgetrokken.
Onderdelen van de stikstofaanpak zijn ook de rekenkundige ondergrens, een nieuw vergunningstelsel en er wordt gestart met een regionale aanpak rondom de Veluwe en de Peel. 'We moeten de vergunningverlening weer op gang brengen. Voor mij staan realistische, haalbare en houdbare plannen daarbij voorop, zodat we ondernemers de zekerheid kunnen bieden die zij verdienen', aldus landbouwminister Femke Wiersma.
Tegelijkertijd realiseert de minister zich dat er veel van ondernemers wordt gevraagd. Wiersma: 'Het is goed dat we van start kunnen met de eerste maatregelen en dat er een basis ligt om op voort te bouwen, samen met betrokken partijen.'
Emissiereductie landbouw
Naast aanpassingen in wet- en regelgeving is ook stikstofreductie nodig. Het kabinet wil in 2035 een emissiereductie van 50 procent (industrie, mobiliteit en bouw) en 42-46 procent (landbouw) ten opzichte van 2019 realiseren. Om daartoe te komen, zijn maatregelen vastgesteld waarop het kabinet de komende weken gaat voortbouwen. Alle sectoren moeten daaraan bijdragen.
Het kabinet wil daarvoor inzetten op het verduurzamen van afvalverbrandingsinstallaties en het intensiveren van de Aanpak Piekbelasting industrie. Voor de landbouw zet het kabinet in op doelsturing, natuurlijk verloop en extra inzet van middelen rond bepaalde Natura 2000-gebieden, zoals met het agrarisch natuur- en landschapsbeheer.
En voor de mobiliteit en bouw denkt het kabinet aan het verduurzamen van de binnenvaart en het spoorgoederenvervoer in de Rotterdamse haven, het verduurzamen van wegverkeer en gebiedsgerichte trajectcontroles rondom stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.
Samenvatting maatregelen en voorstellen voor de land- en tuinbouw en natuur uit het Startpakket Nederland van het slot.
Herziening vergunningensyteem
Het kabinet kiest ervoor de systematiek van vergunningverlening fundamenteel te herzien. Dit doet het kabinet in de overtuiging dat het huidige vergunningensysteem niet meer houdbaar is. Zelfs verduurzaming wordt geblokkeerd en wandeltochten kunnen niet doorgaan. Het leidt ook tot miljoenen economische schade en heeft een negatief effect op het vestigingsklimaat. Het doel is om na de zomer een nieuw vergunningsstelsel te presenteren, gebaseerd op een beter inzicht in de staat van de natuur en alle bijbehorende drukfactoren.
Het kabinet wil hiermee ook een oplossing bieden voor ondernemers die in de problemen zijn gekomen, zoals PAS melders en de ondernemers die de afgelopen jaren van intern salderen gebruik hebben gemaakt. Deze aanpak moet leiden tot een spoedwet die zorgt voor zowel perspectief als borging van de stikstofreductie.
Herijken Natura 2000gebieden
Het kabinet richt zich op een integrale aanpak natuurherstel, gericht op alle drukfactoren, in lijn met de Natuurherstelverordening. Dit moet zorgen voor effectiever natuurherstel, waarbij stikstofreductie en andere natuurmaatregelen elkaar versterken, en meer duidelijkheid over de benodigde herstelmaatregelen en de ruimte voor economische activiteiten. Het kabinet wil daarnaast op de langere termijn Natura 2000gebieden herijken door te bezien welke aanpassingen van instandhoudingsdoelstellingen de robuustheid van het netwerk kunnen versterken.
Rekenkundige ondergrens
Om op korte termijn een wetenschappelijk onderbouwde rekenkundige ondergrens mogelijk te maken is een voorstel voorgelegd bij de Afdeling Advisering van de Raad van State. Projecten die volledig onder deze grens vallen worden uitgesloten van een natuurvergunningplicht. Omdat deze projecten geen vergunning meer nodig hebben, zal dit de druk op de vergunningverlening verlichten. Dit helpt de woningbouw, infrastructurele projecten, veel PASmelders en projecten met een beperkte stikstofuitstoot.
KDW uit wet
Om de omslag van depositie naar emissiesturing te maken wordt rond de zomer een voorstel gepresenteerd om de kritische depositiewaarde (KDW) uit de wet te halen en te vervangen door een juridisch houdbaar alternatief, in de vorm van emissiedoelen.
Haalbaarheid natuurdoelen
Het kabinet wil inzichtelijk maken wat de haalbaarheid is van bestaande doelen uit de Vogel en Habitatrichtlijn en de mate waarin beleidsrisico’s maatschappelijk aanvaardbaar zijn. Zo wordt al begonnen met het herijken van de natuurdoelanalyses. In toekomstige analyses moeten alle drukfactoren in alle Natura 2000gebieden worden meegenomen en moet worden gekeken naar de daadwerkelijke staat van de natuur en de aangetoonde ontwikkeling van planten en diersoorten.
Natuurmaatregelen
Om vergunningverlening mogelijk te maken, is natuurherstel op veel plekken noodzakelijk. Het kabinet maakt tussen 2026 en 2030 100 miljoen euro extra vrij voor natuurherstel en het voorkomen van verdere verslechtering. Deze middelen komen bovenop het bestaande Programma Natuur. De middelen worden ingezet op stikstofbelaste Natura 2000gebieden.
Geborgde emissiereductie
Alle sectoren leveren een evenwichtige bijdrage, stelt het kabinet. De opgave kan en mag niet onevenredig bij één specifieke sector belegd worden. Specifiek voor industrie, landbouw en mobiliteit (inclusief bouw) wordt gestuurd op een reductie van respectievelijk 50 procent, 4246 procent en 50 procent in 2035 ten opzichte van 2019, rekening houdend met bestaande beleidsmaatregelen en haalbaarheid. De reductie per sector die zonder extra inspanning al wordt bereikt, verschilt immers.
De inspanningen die worden gevraagd van de landbouwsector, in het licht van het reductiedoel, zijn stevig, aldus de Kamerbrief. Deze hebben sociaalmaatschappelijke impact. Het kabinet heeft hier in haar besluitvorming nadrukkelijk rekenschap van gegeven. Er wordt ingezet op een pakket van generieke maatregelen gericht op doelsturing en natuurlijk verloop, aangevuld met lokale maatregelen.
Doelsturing
Doelsturing geeft boeren ruimte om via eigen keuzes stikstofreductie te realiseren. Dit gebeurt via afrekenbare, bedrijfsspecifieke normen voor 2035, die technisch en economisch haalbaar zijn. Boeren kunnen zelf bepalen welke maatregelen zij inzetten, zoals management of stalmaatregelen. Het kabinet overweegt ondersteunende maatregelen te nemen, onder andere gericht op innovatie. Daarbij is randvoorwaardelijk dat er een juridisch en technisch houdbare doelsturingssystematiek is, waardoor ondernemers kunnen aantonen dat ze aan de norm kunnen voldoen.
Voor de verdere ontwikkeling van doelsturing, inclusief normen, datainfrastructuur, toezicht en handhaving, is €200 miljoen beschikbaar (2026–2030). Met dit budget wordt toegewerkt naar een stoffenbalans op bedrijfsniveau, en wordt geïnvesteerd in sensoren en meetsystemen
Tijdelijke extensiveringsregeling
Op verzoek van de Tweede Kamer werkt het kabinet aan een tijdelijke, vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij waarbij de permanente emissiereductie zal worden geborgd. Deze regeling moet bijdragen aan het verlichten van de mestmarkt en het behalen van klimaat en ammoniakdoelen. Hiervoor is tot 2029 627 miljoen euro beschikbaar. De zuivelindustrie en banken verkennen daarnaast een substantiële private bijdrage. Het kabinet verwacht spoedig een concreet en geborgd plan van de sector.
Vrijwillige beëindigingsregeling
Het kabinet maakt een vrijwillige beëindigingsregeling mogelijk voor veehouders die willen stoppen, bijvoorbeeld vanwege gebrek aan bedrijfsopvolging. Deze regeling richt zich op gebieden met de meest urgente stikstofproblematiek en draagt bij aan het verminderen van stikstof op kwetsbare Natura 2000gebieden. Daarnaast ondersteunt de regeling ook andere doelen, zoals het verkleinen van het mestoverschot, de klimaatopgave en natuur en milieudoelen. Hiervoor is op korte termijn 750 miljoen euro voorzien (2026–2028).
In aanvulling op de acties op korte termijn overweegt het kabinet vrijwillige opkoopregelingen waarbij productierechten worden doorgehaald. Ook sectoren zonder productierechten kunnen in toekomstige opkoopregelingen worden meegenomen. De aanpak blijft vrijwillig — er komt geen gedwongen uitkoop of onteigening
Regionale maatwerkaanpak
Naast generiek beleid kiest het kabinet voor een regionale aanpak. Inzet op de juiste plekken is namelijk belangrijk om vergunningverlening weer op gang te brengen en additionaliteit aan te kunnen tonen. Het kabinet kiest ervoor om te starten met deze aanpak op de Veluwe en in de Peel. Hierbij wordt gedacht aan het instellen van een strook van 250 meter rond overbelaste natuurgebieden met maatwerk per gebied. De opgave voor deze stroken geldt alleen voor (delen van) percelen of gebouwen binnen die stroken. De precieze invulling wordt de komende tijd zorgvuldig samen met provincies uitgewerkt, inclusief de reductieopgave.
Binnen de stroken is er ruimte voor maatwerk. Denk aan de versnelde invoering van emissiearme technieken, gebiedsspecifieke normen en maatregelen uit het ‘trappetje van Remkes’ (extensieren, innoveren, verplaatsen, stoppen).
Voor deze aanpak zijn reeds eerste middelen beschikbaar gesteld, waaronder 600 miljoen euro via de voorjaarsnota.
Agrarisch natuurbeheer
In het hoofdlijnenakkoord is structureel 500 miljoen euro gereserveerd voor agrarisch natuurbeheer waarvan nu tot en met 2035 circa 2 miljard euro wordt vrijgemaakt. De prioriteit ligt bij gebieden met de grootste opgave.
Borging door handhaving
Om natuurherstel te waarborgen en vergunningverlening mogelijk te maken, moeten maatregelen effectief zijn en goed worden gecontroleerd. Daarom worden, waar dat passend is, maatregelen in wet en regelgeving vastgelegd en wordt er toezicht en handhaving ingericht. Het kabinet legt doelstellingen voor emissiereductie tot 2035 vast en richt een tweejaarlijkse monitoring in (vanaf 2027) om de voortgang van de realisatie van deze emissiereductie ten opzichte van de doelen voor 2035 vast te stellen. Dit systeem zorgt voor inzicht in de voortgang en kan betekenen dat er aanvullende maatregelen worden getroffen.
Dialoog met Europese Commissie
In de gesprekken met Brussel onderzoekt het kabinet onder andere of er voorgenomen maatregelen zijn die kunnen vastlopen op EU-regelgeving of goedkeuring van de Europese Commissie behoeven. Verder kijkt het kabinet, voor de lange termijn, naar mogelijkheden voor aanpassing van EU wet en regelgeving en het herijken van de Natura 2000gebieden, hier wordt ook het belang van Defensie meegenomen.
Het kabinet stelt hiervoor een gezant aan. Er is een brede start gemaakt met het doorlichten van bestaand en nieuw beleid om te verzekeren dat er niet ‘meer’ wordt gedaan dan wat er minimaal wordt gevraagd vanuit deze EU-richtlijnen. Bij de tot dusver gevoerde gesprekken toont de Commissie zich bereid om met Nederland de dialoog aan te gaan, binnen het juridische kader en met oog voor een gelijk speelveld, maar benadrukt ook dat het van belang is dat Nederland stappen zet om te komen tot een oplossing van de opgave ten aanzien van de staat van de natuur.
Lees ook
Schoof sluit 'drang' niet uit: 'duwtje in de rug'
Vandaag, 18:48
LTO: reductiedoel wordt hard werken voor land- en tuinbouw
Vandaag, 18:09
Landsadvocaat zet vraagtekens bij stikstofplannen kabinet
Gisteren, 17:15
Greenpeace kritisch op kabinetsplan voor stikstofaanpak
Gisteren, 16:18
'Nederland kan snel van het stikstofslot'
Gisteren, 11:00
Marktprijzen Meer marktprijzen
Laatste nieuws
Schoof sluit 'drang' niet uit: 'duwtje in de rug'
Vandaag, 18:48
LTO: reductiedoel wordt hard werken voor land- en tuinbouw
Vandaag, 18:09
Nieuwste video's
Kennispartners
Maatwerk bij CO2-reductie melk: ‘We doen alleen wat bij ons past’
Vreugdenhil Dairy Foods
Groot-Brittannië kansrijk emigratieland voor Nederlandse veehouders
Wagenvoort Advies
Toxines, een groot onderschat probleem?
BTN de Haas
Meest gelezen
'Over twintig jaar staat de koe enkel nog in de dierentuin'
Gisteren, 11:50
Boerendochter aan het roer bij Albert Heijn
Gisteren, 12:47
Nieuw op MechanisatieMarkt.nl
-
John Deere Zitmaaier / tuintrekker X117R (HA) #692762
Gebruikt, P.O.A.
-
Gebruikt, P.O.A.
-
7635
Gebruikt, € 17.500
-
John Deere Tractor 6175R (SO) #64452
Gebruikt, P.O.A.
Weer
-
Zaterdag19° / 6°5 %
-
Zondag19° / 7°0 %
-
Maandag20° / 6°10 %