'We hopen als organisatie ooit overbodig te zijn'

Gert Boesveld kreeg de problemen van boeren en tuinders uit eerste hand mee. In het verleden werkte hij jarenlang als buurtbemiddelaar, maar dat had hij wel gezien. Het gesloten karakter van de agrarische sector sprak hem veel meer aan. Als ZOB'er voerde hij veel keukentafelgesprekken en kwam hij letterlijk bij boeren over de vloer. Nu begeleidt hij andere ZOB'ers in zijn rol als teamcoördinator regio oost.

Financiële problemen, onzekerheid over de toekomst, familiaire spanningen; de zorgen van agrariërs uiten zich op veel vlakken. 'Wij zijn er voor boeren en tuinders die hulp zoeken op allerlei gebieden. Financieel, familiair of simpelweg omdat iemand behoefte heeft aan een goed gesprek. Wij bieden een luisterend oor', vertelt Boesveld.

'Wat ons bijzonder maakt? Wij zijn een laagdrempelige organisatie met vrijwilligers die er kosteloos zijn voor mensen met een hulpvraag. Doordat wij zelf uit het veld komen, spreken we de taal van agrariërs en begrijpen we hun situatie. En het is 100 procent vertrouwelijk', licht de teamcoördinator toe.

Juist die laagdrempeligheid is een belangrijke pijler, omdat hulp vragen voor veel boeren een hoge drempel vormt. Karin van der Toorn, bestuurslid bij ZOB, kan niet vaak genoeg benadrukken dat de drempel om Zorg om Boer en Tuinder in te schakelen zo laag mogelijk moet zijn.

'Boeren zien het als iets moeilijks om te praten met iemand', zegt Van der Toorn. 'In de agrarische cultuur is het gebruikelijk om je problemen binnenshuis te houden. Je praat er niet over. Zeker niet met je buren. Want dat kunnen ook je concurrenten zijn.'

Om het taboe op hulp vragen verder te doorbreken, heeft ZOB samen met LTO Noord en ZLTO het initiatief Taboer in het leven geroepen. Bij deze telefonische hulplijn kunnen boeren anoniem terecht met hun vragen. Taboer omschrijft zichzelf als taboedoorbrekend als het gaat om mentale problemen bespreekbaar maken bij boeren en tuinders.

Toekomstperspectief

Een van de grootste zorgen onder boeren is het gebrek aan toekomstperspectief. 'Dat kan zich op verschillende manieren uiten', zegt Boesveld. 'De overheid wordt vaak als een onbetrouwbare partner gezien, zeker door ondernemers die als PAS-melder vastzitten of in Natura 2000-gebieden werken.' Vorig jaar gingen de meeste hulpvragen over bedrijfsgerelateerde onderwerpen, gevolgd door persoonsgebonden onderwerpen en toekomstperspectief.

Problemen zijn vaak complex en staan met elkaar in verband. Van der Toorn: 'Als een bedrijf financieel niet goed loopt, kan daar een persoonlijk verhaal achter schuil gaan. Bijvoorbeeld in de privésfeer. Onze vrijwilligers voeren keukentafelgesprekken waarbij de hulpvrager centraal staat. Wij bieden geen kant-en-klare oplossingen, zijn geen adviseurs in dienst van een bedrijf, maar luisteren en helpen structuur aan te brengen bij het probleem.'

ZOB'ers werken vaak in duo's. 'Het is belangrijk dat je met elkaar kunt overleggen en elkaar kunt steunen', zegt Boesveld. De gesprekken kunnen zwaar zijn, weet hij uit ervaring. 'We maken van alles mee. We maken situaties mee waar Veilig Thuis bij betrokken is. Dan weet je dat er binnen het gezin van alles speelt. Als ZOB'er is het de kunst om de verhalen niet mee naar huis te nemen. Maar wij zijn ook mensen. Je draait je weleens om 's nachts.'

Twee keer per jaar komen alle ZOB'ers bij elkaar om het net op te halen. 'We kijken dan waar we tegenaan zijn gelopen en hoe een ander dat zou aanpakken', zegt Van der Toorn. 'Een stukje intervisie. We hebben veel aan elkaar. Uiteindelijk hopen we daarmee nieuwe inzichten en inspiratie te geven om elkaar verder te helpen. Het is fijn om soms met elkaar van gedachten te kunnen wisselen.'

Giften en erfenissen

ZOB draait volledig op giften en donaties, vaak van mensen die zelf succesvol zijn geholpen. 'Die dankbaarheid is enorm', zegt het bestuurslid. 'Daar blijf ik me over verbazen. Sommige mensen zijn ons eeuwig dankbaar voor de hulp en laten iets na in hun testament.'

Dankzij een recente gift konden ZOB'ers een 113-training over suïcidepreventie volgen. Dat heeft een positieve bijdrage geleverd aan de professionaliteit van de organisatie. De agrarische sector kent het hoogste aantal suïcides van alle beroepsgroepen. Daaruit blijkt wel hoe belangrijk het is dat er organisaties zijn als ZOB.

Van der Toorn: 'We maken grote stappen. We werken uitsluitend met vrijwilligers. Maar als je met overheden in contact bent, is het wel belangrijk om te kunnen laten zien dat we over professionele ZOB'ers beschikken die weten waar ze het over hebben. Dat proberen we continu te bewaken, onder meer door trainingen aan te bieden. Naamsbekendheid en professionaliteit zijn twee belangrijke uitdagingen.'

Dubbel gevoel

De toekomst van ZOB ziet het bestuurslid met een dubbel gevoel tegemoet. 'We willen er zijn voor wie ons nodig heeft, maar hopen dat de nood ooit verdwijnt. Dat zou betekenen dat boeren en tuinders zonder schroom hulp durven zoeken en dat de sector minder problemen kent. Maar realistisch gezien blijft onze inzet noodzakelijk', zegt ze.

'Voor nu blijven we ons inzetten voor iedereen in moeilijkheden', benadrukt Van der Toorn. 'Want soms kan een goed gesprek aan de keukentafel al een eerste stap naar een oplossing zijn.'

'Het is fijn dat iemand begrip toont voor je problemen'

Het was de steun van een ZOB'er, die begreep wat hij doormaakte, dat hij door de moeilijke periode heen kwam. 'Het belangrijkste was begrip. Gewoon luisteren, zonder afkeuring, en samen naar een oplossing zoeken.'

Zijn agrarisch bedrijf, waarmee hij op het hoogtepunt negenduizend vleesvarkens had in Duitsland, kwam op zeker moment in financiële problemen. De situatie werd ondraaglijk toen hij niet meer aan zijn financiële verplichtingen kon voldoen. 'Achteraf is het logisch, maar als je er middenin zit, voelt het alsof alles kapot gaat en van je wordt afgenomen.'

De hulp van ZOB kwam op een cruciaal moment. Het belangrijkste was dat iemand echt naar hem luisterde. Jan werd doorverwezen naar andere instanties. Dat leidde tot oplossingen voor zijn financiële problemen met de bank. Hij heeft nu weer rust. Ondanks zijn zorgen over het verlies van een deel van zijn vrijheid en het dreigen van curatele, bleef ZOB een steun voor hem.

Na zijn vertrek uit de agrarische sector en een nieuwe carrière in de bouw is Jan blij dat hij geen dieren meer heeft. Met de bewuste ZOB'er bleef hij altijd contact houden. 'We hebben dezelfde achtergrond en begrijpen elkaar. Ik ben zo dankbaar dat ik op het goede spoor ben gezet. Mijn laatste wens is dat ik op deze plek kan blijven wonen.'