POV-voorzitter: varkenssector moet positie met één geluid bevechten

'De sector staat aan de vooravond van grote veranderingen en zal er over vijf jaar wezenlijk anders uitzien. Wij hebben de overtuiging dat Nederland ook in 2030 een sterke varkenshouderij heeft. Mits we gezamenlijk goed invulling geven aan en inspelen op de de veranderingen.' Hiermee opent agrarisch bedrijfsadviseur Frank Steenbreker de bijeenkomst. Hij werkt bij aaff, de nieuwe organisatie na de fusie van Alfa Accountants en Adviseurs en Abab.

'Met deze bijeenkomst willen we onderstrepen dat vanuit de sector één krachtig geluid nodig is, naast een sterke periferie en ondernemers met visie en ambitie. Dit is niet vrijblijvend, iedereen heeft daarin de komende jaren zijn verantwoordelijkheid', benadrukt Steenbreker. Die boodschap klinkt ook door in de presentaties van voorzitter Linda Verriet van de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV), eigenaar Addy van Rooi van Van Rooi Meat en biologisch varkenshouder Ruben Exterkate.

'Het is geen gemakkelijke tijd. We moeten onze positie bevechten', zegt Verriet. Ze refereert onder andere aan het Convenant dierwaardige veehouderij en de AMvB's waarvan in april de internetconsultatie start. De AMvB's stelt de overheid vast. In het convenant, dat samen met andere sectoren, marktpartijen en de Dierenbescherming is opgesteld, komen de randvoorwaarden te staan die de sector stelt om aan de AMvB's en welzijnsinvesteringen te kunnen voldoen.

Onderdeel van het convenant is een plan van aanpak per sector, ook voor de varkenshouderij. 'Welzijn is voor ons op dit moment het moeilijkste dossier', bekent Verriet. 'Zodra het in de Tweede Kamer over dierenwelzijn gaat, wordt gemakkelijk een meerderheid met eventuele moties of een amendement gehaald.'

Verriet verwacht dat de discussie over dierenwelzijn niet stopt op het moment dat het convenant en de AMvB's later in het jaar zijn getekend. 'Voor sommige mensen is het nooit genoeg. Wij staan voor de inhoud van het plan van aanpak, gecombineerd met de afspraken die zijn gemaakt over de randvoorwaarden. De Dierenbescherming zal ons helpen een brug te slaan met maatschappij en politiek.'

De politiek is bedoeld om een vergezicht te schetsen en toekomstperspectief te bieden, merkt Verriet op. Haar kritiek is dat dit in de Nederlandse politieke arena niet gebeurt. Daar wordt te veel one-issuepolitiek bedreven. De POV-voorzitter roept politiek Den Haag op te stoppen met debatteren over details die voortvloeien uit de waan van de dag. De afgelopen jaren voerde de POV eindeloos veel gesprekken met politici.

'Fijne gesprekken, maar de ervaring is dat politici doorgaans maar moeilijk van hun denkbeelden zijn af te brengen.' En dat snapt Verriet wel. 'Het politieke spel in de Kamer bepaalt de zichtbaarheid van een partij, maar het algemeen belang en dat van varkenshouders is daar niet bij gebaat. Het ontbreekt aan visie en besluiten die de sector helpen verduurzamen.'

De impact van beleid ervaart iedere ondernemer in de varkensvleesketen elke dag. Ook slachterij Van Rooi Meat. Van Rooi merkt op dat de overheid zich onvoldoende bewust is van de impact van de krimp van het aantal varkens met 15 tot 20 procent op de periferie en lokale economie.

Kostprijs in het geding

'De krimp van de varkensstapel heeft gevolgen voor de structuur van de primaire sector, maar blijft ook niet zonder gevolgen voor de periferie. Daardoor stijgt de kostprijs. Dat vind ik een slechte zaak. Je moet met elkaar blijven meedenken. Hoe krijgen we die gedachte geland bij de Nederlandse politiek?', was de emotionele oproep van Van Rooi richting de 250 aanwezigen.

In een tijd als deze hebben alle schakels in de keten elkaar nodig. Verriet roept de periferie op te blijven denken in het belang van de keten. Van Rooi wil dat varkenshouders beter samenwerken met de slachterij. 'Wat ik elk jaar terugzie, is dat wij van september tot februari meer varkens aan de haak krijgen door betere technische resultaten. En in de periode maart, april tot september minder varkens door najaarseffecten en varkensexport', geeft Van Rooi aan. 'Wij willen de slachthaken vol houden.'

Dat er in Nederland nog steeds vier prijssystemen voor Beter Leven-concepten naast elkaar bestaan, is bizar, benadrukt Verriet. Van Rooi merkt op dat supermarkten op verschillende prijssystemen het vlees inkopen. Hij noemt het van belang om hierin inkoop en verkoop op elkaar te hebben afgestemd. De komst van één kostprijsberekening, noemt hij een goede ontwikkeling. Die zal er naar verwachting binnen afzienbare tijd zijn. 'Dat prijssysteem wordt dan de basis waarop elke slachterij met concepten kan voortborduren.'

Varkensprijs richting de 2 euro

De varkensnotering van vleesverwerker Van Rooi Meat in het Brabantse Helmond loopt richting de zomer op naar 1,95 euro per kilo geslacht gewicht, exclusief bedrijfstoeslagen. Gerekend vanaf het laagste punt begin dit jaar houdt directeur Van Rooi er in zijn prijsinschatting rekening mee dat er maximaal 40 cent per kilo geslacht gewicht bij komt.

Door de uitbraak van mond-en-klauwzeer (MKZ) in Duitsland, begin januari, moest Van Rooi de notering meer dan ingeschat laten zakken naar 1,54 euro per kilo geslacht gewicht. Die verandering in de dierziektesituatie bij het buurland was niet meegenomen in zijn jaarcalculatie. De directeur verwacht dat de notering in de tweede helft van het jaar weer daalt richting de 1,70 euro per kilo.

'De Europese en wereldmarkt zijn leidend. Ook al is de concurrentie tussen slachterijen in Nederland groot om de slachthaken gevuld te houden, de prijs kan hier niet onbeperkt omhoog. Van die concurrentie zullen boeren tijdelijk profiteren. Dag mag ook wel, want jarenlang kwamen varkens vanzelf naar onze slachterij toe', aldus Van Rooi.

Over het spel dat slachterijen spelen met de basisprijs en toeslagen is Van Rooi duidelijk: 'De afspraken die wij met onze leveranciers maken, zijn toegesneden op het bedrijf en de afstand tot onze slachterij. En die zijn helder.' POV-voorzitter Verriet snapt de roep van varkenshouders om meer transparantie in de prijsvorming. Maar ze hield de aanwezigen in Markelo een spiegel voor. 'Steek de hand ook eens in eigen boezem. Niets is zo moeilijk te organiseren als varkenshouders, ook niet bij het open zijn over hun prijzen.'

530.000 zeugen in 2030

Volgens de cijfer van Topigs Norsvin telt Nederland op dit moment 640.000 zeugen. Aan het eind van dit jaar zullen dat er rond de 620.000 zijn. Voor eind 2030 wordt door de leverancier van varkensgenetica rekening gehouden met een krimp naar 530.000 zeugen.

Over hoe hoog de vleesproductie aan het einde van 2030 zal zijn, doet Van Rooi geen uitspraken. Zijn verwachting is dat dan nog steeds een derde van de productie voor de Nederlandse markt is en driekwart binnen Europa wordt afgezet. Voor de vierkantsverwaarding blijft het van belang dat het vijfde kwartier naar China kan.