'Tijd voor nieuwe coöperaties, voor producentenorganisaties'

Column Akkerbouw Piet Hermus 14 maa 2024 om 11:00uur

De fritesfabriek heeft u harder nodig dan u de fritesfabriek, dat zou je toch denken, niet? Zodra het moment nadert waarop akkerbouwers hun aardappelcontracten moeten tekenen, zal de geconcentreerde aardappel- en friteshandel proberen de vrije prijs te drukken. Dat doet ze door met het aanbod dat ze in handen heeft te spelen in deze periode.

%27Tijd+voor+nieuwe+co%C3%B6peraties%2C+voor+producentenorganisaties%27

Na deze traditionele dans is er later weer ruimte om de prijs te laten stijgen. Dit spel wordt decennialang zo gespeeld. Ooit was dat anders, toen de fritesfabrikanten nog niet zo dominant waren en wij thuis zelf tafelaardappelen sorteerden in de jaren ‘80 en ‘90 van de vorige eeuw. Te veel boeren zijn gaan contracteren en daarmee hebben we onze posities zelf weggeven.

Sinds een paar jaar is er de Producentenorganisatie Consumptieaardappelen (POC). Deze komt voort uit een initiatief van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV). Door aangepaste Europese wetgeving zijn er mogelijkheden om aanbod van boeren te bundelen. Tot zo’n 70 procent van de telers mag zich samenvoegen. Deze regelgeving is onder de loep genomen door Maria Litjens. Met het onderzoek ‘Producentenorganisatie als erkend kartel, 2018’ promoveerde Litjens aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Het onderzoek inspireerde Keimpe van der Heide (NAV) om de POC op te richten aangezien de regelgeving rondom PO’s niet meer valt onder de mededingingswetgeving, maar onder het agrarisch recht. Er bleken twee actieve akkerbouwers nodig om dit notarieel mede te regelen en hij vroeg mij, verder had ik er geen bemoeienis mee. Maar deze krachtenbundeling is iets waar LTO Akkerbouw tegenwoordig graag bij aanhaakt.

Ooit waren we in Nederland sterk in het oprichten van coöperaties

Piet Hermus, akkerbouwer in Zevenbergschen Hoek (NB)

Met massief meer POC-leden laten afnemers het eerder uit hun hoofd om telers ontevreden te maken, alleen al een groot ledenbestand werkt prijsopdrijvend. De POC mag als enige organisatie marktsturende uitspraken doen. Samen sterk, Samen van waarde.

Verenigd zou je ook een carbon farming-coöperatie kunnen oprichten waaraan alle boeren dan structureel meedoen en niet dat incidentele projectmatige, zoals nu het geval is. Hetzelfde met boerenenergiecoöperaties, samenwerkend met burgers. Ooit waren we in Nederland sterk in het oprichten van coöperaties, onze groot- en overgrootvaders hadden dat benul en waren meer saamhorig ondernemend in dat opzicht dan de huidige generaties.

Blijkbaar moeten we dit weer breder oppakken. De vraag is: willen we dat?