Orchideeënkweker Opti-flor profiteert van verschuiving naar consumentgericht telen

Consumenten zijn meer bloemen- en plantenminded geworden. Dat biedt perspectief, maar vraagt tegelijkertijd om een meer consumentgerichte focus. 'Als we willen dat consumenten in de toekomst vragen naar orchideeën van Opti-flor, dan moeten we ervoor zorgen dat we producten maken waar de consument behoefte aan heeft', zegt Ruud Scheffers. Hij is binnen Opti-flor verantwoordelijk voor het assortiment en de productontwikkeling.

Dat is een andere strategie dan de orchideeënkwekerij in het verleden hanteerde. 'Eerder teelden we marktgericht. Dat betekent dat we de exporteur of keurmeester als klant zagen. Op het moment dat zij het product hadden goedgekeurd, zat onze taak erop en waren we tevreden. We gingen door met de waan van de dag', licht Scheffers toe. 'Nu zijn we pas tevreden als de consument dat ook is. Als de consument niet gelukkig is, kopen zij onze bloemen en planten niet opnieuw.'

Het verbreden van het assortiment is een eerste stap geweest in de route naar een consumentgerichtere strategie. De afgelopen jaren heeft Opti-flor 25 productlijnen ontwikkeld, van klassieke twee-taks orchideeën tot grote showstukken. Samen met trendwatcher Sandra Könings onderzoeken ze doorlopend welke orchidee voor welke doelgroep wordt gemaakt. Daarbij moet niet worden gedacht aan doelgroepen op basis van leeftijd of geslacht, maar op basis van smaakpalet. 'In Berlijn willen consumenten andere orchideeën dan in bijvoorbeeld Parijs.'

Consumentgericht telen dwingt tot het maken van keuzes, stelt Scheffers, rondlopend door het Experience Center. Daar zijn alle productlijnen tentoongesteld. 'IJs verkopen in de winter of erwtensoep in de zomer is niet logisch. Zo werkt het ook met kleurstellingen of designs van de phalaenopsis.'

De informatie voor het maken van die keuzes wordt opgehaald bij de beleverde tuincentra. 'Zij vertellen ons wat wel of niet verkoopt. Daar springen wij op in door per tuincentrum een winkelpresentatie te maken, afgestemd op het smaakpalet in die regio', aldus Scheffers.

Hoewel Opti-flor nog niet heel lang consumentgericht teelt, ziet Scheffers al de eerste positieve resultaten. 'We hebben meer herkenbaarheid in het schap gekregen. We werken bijvoorbeeld samen met een tuincentrum in Amsterdam. Daar lag de focus in het verleden op goedkopere orchideeën van lagere kwaliteit. Wij zijn daar begonnen met één schap en een prijs die twee keer zo hoog lag. Nu hebben we vijf schappen. Consumenten betalen blijkbaar liever iets meer voor een product dat langer in bloei staat.'

Duurzaam productieproces

Niet alleen op het gebied van esthetiek wordt meer naar de consument geluisterd. De wens van de consument speelt ook een grotere rol in het productieproces, stelt Scheffers. 'Duurzaamheid wordt voor een consument steeds belangrijker. Het is een voorwaarde om in de toekomst te mogen produceren.'

Opti-flor heeft daarom de afgelopen jaren fors geïnvesteerd. Zo liggen er in totaal 4.000 zonnepanelen op de daken van de schuren, wordt twee derde van de energiebehoefte ingevuld met duurzame aardwarmte en is de transitie naar ledverlichting in volle gang. Maar de blik op duurzaamheid is breder. Ook door het verbeteren van de houdbaarheid van orchideeën wil Opti-flor bijdragen aan duurzaamheid. 'We onderzoeken hoe we planten rijper kunnen afleveren. Dat is beter voor de kwaliteit en houdbaarheid', zegt Scheffers. Een uitdaging is nog wel dat dit in de keten niet alom bekend is. 'Als een plant één of twee weken langer in de kwekerij staat, kan deze zomaar één maand langer bloeien bij de consument.'

Aan de andere kant van de tafel knikt Rens van Antwerpen instemmend. Hij is binnen Opti-flor verantwoordelijk voor de teelt. 'We willen de consument meer waar voor zijn geld geven. Naast rijper afleveren, kan dat ook door meer circulair te worden. We steken veel tijd en energie in onze orchideeën. Hoe mooi zou het dan zijn als consumenten een herbloei kunnen doen, waardoor ze nog een keer van de orchidee kunnen genieten.'

Van Antwerpen vertelt dat de overstap naar consumentgericht telen ook in de teelt voeten in de aarde heeft gehad. 'Maar vooral in positieve zin', voegt hij eraan toe. 'Vroeger teelden we één potmaat in de kas. Telers waren niet flexibel, en alles was moeilijk. De nieuwe koers heeft ons flexibeler gemaakt.' In plaats van op één potmaat in te zetten, staat de kas van Opti-flor nu vol met verschillende maten. Via aanpassingen in de regenleiding of met ledverlichting en schermdoeken stuurt het bedrijf op optimale groeiomstandigheden.

Alles in één kas telen

Dit alles heeft tot doel om alle typen phalaenopsis in één kas te kunnen telen. 'In het verleden moesten we vaak weigeren als klanten specifieke wensen hadden. Nu zoeken we naar mogelijkheden om aan die wensen te voldoen', aldus Van Antwerpen. 'Dat maakt het werk extra leuk.'

Het werk leuk houden is belangrijk binnen Opti-flor. Het verkrijgen en behouden van goed personeel is een uitdaging. 'Elk van onze planten is uniek en groeit net even anders. De meeste arbeid zit in de laatste paar weken van de teelt', geeft Scheffers aan.

'Omdat kwaliteit voor ons heel belangrijk is, kunnen we de stap naar volledige automatisering nog niet zetten. De ontwikkelingen op dat gebied zijn nog niet ver genoeg gevorderd om aan onze standaarden te voldoen. Daarom is het juist voor ons zo belangrijk om personeel te binden en te boeien, de menselijke maat maakt hier écht het verschil.'

Potworm

Een andere uitdaging is potworm. 'Dat is een groot probleem in phalaenopsis', schetst Van Antwerpen. 'Het is een thema dat prioriteit heeft.' Daarom heeft Opti-flor in samenwerking met verschillende kwekers en een techneut een machine ontwikkeld om de pot in te pakken. 'Dit voorkomt dat wormen of muggen de pot in komen', vertelt Van Antwerpen terwijl hij zo'n ingepakte pot laat zien. 'We hopen aan het einde van het jaar alle planten op deze manier op te potten. De plant beschermen vinden we belangrijk, het liefst zonder gewasbeschermingsmiddelen. Want voorkomen is beter dan genezen.'

Van Antwerpen geeft aan dat het krimpende gewasbeschermingsmiddelenpakket dat wel uitdagend maakt. 'We gebruiken al weinig middelen, maar een trips die binnen komt vliegen, moeten we wel corrigeren. We onderzoeken alternatieven, zoals preventief spuiten met groene middelen en insectengaas.' Eén nadeel van insectengaas is volgens Van Antwerpen dat het lastig schoon te maken is. 'Onze kas staat vrijwel altijd vol. Dus een moment zoeken om schoon te maken, is lastig.'

Opti-flor heeft recent twee teeltlocaties verkocht voor woningbouw. Die teelten verdwijnen niet, maar verplaatst naar een aangekochte kavel grond. Daarop wordt nieuw gebouwd. 'Daarbij willen we rekening houden met alle uitdagingen die de komende jaren nog op ons afkomen', zegt Scheffers. 'We kijken naar de komende 25 jaar. Wat willen we tegen die tijd telen, maar vooral ook hoe willen en mogen we dan telen? Het antwoord op die vraag, daar moet de nieuwbouw aan voldoen.'

Productie opschroeven

Of er uiteindelijk dan ook meer dan 7 miljoen planten per jaar worden geproduceerd, weet Scheffers niet. 'We hebben geen glazen bol. Maar doordat er vorig jaar wat spelers zijn afgevallen in de markt, is er wel een mogelijkheid om onze productie op te schroeven', geeft hij aan. 'Tegelijkertijd is groei geen doel op zich. We groeien mee met onze klanten. Als zij om meer product vragen, dan gaan wij meer produceren.'

Ook Van Antwerpen verwacht dat er nog groeimogelijkheden zijn, maar weet niet of de focus van Opti-flor per se daar moet komen te liggen. 'De komende tijd zullen er nog wel meer bedrijven afvallen als gevolg van schaalvergroting en beperkte bedrijfsopvolging. Dat biedt kansen. Tegelijkertijd vind ik dat we als Opti-flor moeten zorgen dat we dé phalaenopsisleverancier van de toekomst worden. De eerste stappen daarin hebben de gezet. De komende jaren moeten we doorzetten.'

Bedrijfsgegevens

Op jaarbasis produceert Opti-flor in het Zuid-Hollandse Monster ruim 7 miljoen orchideeën. Daarmee behoort het bedrijf tot de grootste kwekerijen van Nederland. In totaal beslaat Opti-flor 18 hectare. De belangrijkste afzetmarkten zijn Duitsland, Frankrijk, Italië en Zwitserland. Heel marginaal vindt afzet buiten Europa plaats. Het personeelbestand bedraagt inmiddels ruim 300 medewerkers.

Bekijk meer over:

• orchideeën
• duurzaamheid
• energietransitie
• potplanten