Stijgende kostprijs blijft grote uitdaging voor tuinbouwsector

Thema's als energie, water en gewasbescherming gaan ook dit jaar weer een rol spelen in de tuinbouw. 'Maar de kostprijsstijging die daaruit voortvloeit, is de grootste uitdaging', stellen Matthijs Montsma en Richard Schouten van GroentenFruit Huis.

Stijgende+kostprijs+blijft+grote+uitdaging+voor+tuinbouwsector
© VidiPhoto

Op veel (glas)tuinbouwbedrijven stond het afgelopen jaar in het teken van energiemanagement. Hoewel dat ook dit jaar een rol zal spelen, is energie slechts een onderdeel van de kostprijsproblematiek, zegt Matthijs Montsma, programmamanager Markt & Economie van GroentenFruit Huis.

'Ook zaken als wetgeving rond water, de Nitraatrichtlijn, de arbeidsmarkt, het krimpende middelenpakket en strengere verpakkingsnormen hebben invloed op het verdienvermogen van zowel groente- en fruitproducenten als verderop in de keten bij telersverenigingen, sorteer- en pakstations en handelsbedrijven', geeft Montsma aan.

GroentenFruit Huis-directeur Richard Schouten zoomt ter illustratie in op de kosten voor arbeid. 'Sinds begin dit jaar zijn de minimumlonen met 10 procent gestegen. De vraag is waar ondernemers dat geld vandaan moeten halen. Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek wijzen uit dat de inflatie in Nederland het afgelopen jaar gemiddeld 10 procent was. De groente- en fruitsector bleef steken op 5 procent. Appels werden door een overschot op de Europese markt zelfs goedkoper.'

Een goede wisselwerking met de overheid is cruciaal voor verduurzaming

Matthijs Montsma, programmamanager Markt & Economie van GroentenFruit Huis

Het is volgens Schouten noodzakelijk dat de producten duurder worden. 'Anders houden telers het echt niet vol. Daarbij leidt strengere wetgeving op het gebied van gewasbescherming en nitraatproblematiek tot het wegvallen van teelten.'

Het feit dat voedingsmiddelenproducent HAK eind vorig jaar aangaf een productiestop te moeten doorvoeren om de energiekosten de baas te blijven, ziet Schouten als een goede zet. 'HAK geeft een duidelijk signaal af naar de supermarkten. We hebben een aantal jaren gehad waarin retailers veel druk legden op de prijzen. Zo laten we als sector zien dat het een keer ophoudt.'


Verplichte verduurzaming

Wat ook zwaar weegt op het verdienvermogen, is het feit dat ondernemers op veel verschillende vlakken verduurzamingsslagen moeten maken. Er moet bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in groene gewasbeschermingsmiddelen, geothermie en zonnepanelen. Schouten: 'En de wil om dit allemaal te doen is er echt in de sector. Het probleem is het tijdspad. We zijn in Nederland nog niet klaar voor elektrificatie.'

Montsma geeft aan dat GroentenFruit Huis daarom, onder andere in samenwerking met Glastuinbouw Nederland, actief de discussie met de overheid aangaat om de pijnpunten voor de glastuinbouw duidelijk te maken. 'Veel van de oplossingen die nu voorhanden zijn, zijn nog niet rendabel. En er liggen genoeg initiatieven op de plank, maar de overheid moet wel met regelgeving komen om die te faciliteren.'

Dat er wellicht sprake is van een te krap tijdspad wordt ook duidelijk als wordt gekeken naar de elektrificatie in de transportsector. 'Er zijn veel bedrijven, ook in de groente- en fruitketen, die de overstap naar elektrische voertuigen al gemaakt hebben. Dat is wat de overheid wil. Tegelijkertijd lopen die bedrijven er nu tegenaan dat er een tekort is aan laadpalen voor elektrisch vervoer. Dit laat goed zien hoe belangrijk de wisselwerking met de overheid is', aldus Montsma.


Tekst gaat verder onder kader.

Huidige overheidssteun is niet passend

Om sectoren die worden getroffen door de hoge energieprijzen te ondersteunen, presenteerde de Nederlandse overheid eind vorig jaar de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK). Die regeling biedt een tegemoetkoming in de energiekosten van maximaal 160.000 euro per agrarisch bedrijf. Voorwaarde is wel dat minimaal 7 procent van de omzet van het bedrijf opgaat aan energie. Hoewel de steunmaatregel meermaals is opgehoogd, kan deze nog altijd niet rekenen op veel waardering vanuit de tuinbouwsector. 'De TEK-regeling is voor het merendeel van onze achterban niet passend. Het is een druppeltje op de gloeiende plaat', geeft directeur Richard Schouten van GroentenFruit Huis aan. Ook Glastuinbouw Nederland heeft regelmatig aangegeven liever te zien dat de verruimde Europese steunregels worden omarmd. Ook de borgstellingsregeling die onlangs werd aangekondigd, biedt volgens Schouten geen soelaas. 'Je moet het zien als een uitstel van betaling. Het is natuurlijk prima dat deze regeling er is, maar de ondernemers die er gebruik van maken moeten zich wel beseffen dat de banken uiteindelijk om een afrekening gaan vragen.'

Niet alleen in Den Haag moet het besef komen dat Nederlandse handelsketens al behoorlijk duurzaam zijn, ook in Brussel vraagt GroentenFruit Huis daar aandacht voor. Dat doet de organisatie onder meer via HortiFootprint, een initiatief dat streeft naar een standaardisering van Europese regelgeving op het gebied van Duurzaamheid.


Voorloper

'Duurzaamheid bestaat uit veel meer dan milieu en energie. Er moet niet alleen gekeken worden naar het energieverbruik in de keten, maar ook naar de verpakking, het waterverbruik en de waterkwaliteit, de arbeidsomstandigheden, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de uitstoot van emissies', legt Schouten uit. 'Als je al die duurzaamheidspijlers langs de Nederlandse groente- en fruitketen legt, kun je niet anders dan zeggen dat we vooroplopen.'

Met het oog op alle uitdagingen in de sector verwacht Schouten ook niet dat dit jaar minder roerig zal zijn dan 2022. 'De ondernemers in de sector beseffen dat ook. En toch blijven ze positief. Ze willen er hoe dan ook een mooi jaar van maken. Ze zetten de schouders eronder. Dat vind ik bewonderenswaardig.'

Wel vindt zowel Schouten als Montsma dat ondernemers in de tuinbouwketen die trotse houding en dat positieve gevoel meer mogen overbrengen op de politiek en maatschappij. 'We moeten aan de wereld laten zien dat we op het gebied van handel en productie al veel doen om duurzaam te worden. Geef als ondernemer wat meer openheid over wat je doet op het gebied van verduurzaming', tipt Montsma. 'En men moet beseffen dat we in de sector echt wel weten dat we er nog niet zijn, maar we mogen ook niet vergeten dat we al heel goed bezig zijn', benadrukt Schouten.


Nederlandse exportpositie is en blijft sterk

Nederland speelt al jaren een grote rol op de wereldmarkt als het gaat om de productie van en handel in tomaten. De Nederlandse tomatenexport had vorig jaar een waarde van 1,73 miljoen euro. Hoewel de tomaat daarmee nog altijd het belangrijkste geëxporteerde groente- en fruitproduct is, lag de exportwaarde wel lager dan een jaar eerder. Dit heeft vooral te maken met de winterstop die veel tuinders door de hoge energiekosten hebben ingelast. Volgens programmamanager Matthijs Montsma van GroentenFruit Huis heeft dat ook gevolgen voor de Nederlandse exportpositie. Duitsland heeft bijvoorbeeld meer product uit andere, goedkopere landen geïmporteerd. Ook moeten telers aan het begin van het teeltseizoen waarschijnlijk meer concurreren met Spaanse en Marokkaanse tomaten. Montsma heeft daarentegen niet het gevoel dat het verlies in exportpositie van langdurige aard zal zijn. 'De exportpositie is en blijft sterk. Met veerkracht en innovatievermogen winnen we die markten wel terug. Uien zijn daar een mooi voorbeeld van. De uienexport heeft in afzetseizoen 2022/2023 zowel in waarde als volume weer records verbroken. Groot voordeel is ook dat Nederland een one-stop-shop is.'

Lees ook

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer