Probleemonkruid knolcyperus vergaat niet
Het gezegde 'onkruid vergaat niet' betekent 'de nuttelozen of onwaardigen blijven het langst leven'. De uitdrukking geldt letterlijk voor het probleemonkruid knolcyperus, blijkt uit ervaring van boeren en diverse onderzoeksresultaten.
Meerjarige behandeling van knolcyperus is nodig om het onkruid volledig aan te pakken. Een jaar na elektrofysische bestrijding is nog geen forse reductie zichtbaar. Na drie of meer behandelingen met elektrocutie is wel een aanzienlijke vermindering van het onkruid te zien. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een onderzoek naar de bestrijding van knolcyperus.
Emiel Elferink, lector duurzaam bodembeheer bij Van Hall Larenstein, presenteerde de resultaten onlangs op een symposium over knolcyperus in het Friese Oosterwolde. 'De elektrofysische bestrijding heeft geen zichtbaar effect op het bodemleven', zegt hij. 'Dat geldt voor zowel de aanwezigheid van wormen als de bodemconditie.'
Veld- en laboratoriumproef
Van Hall Larenstein voerde in 2021 een veld- en laboratoriumproef uit. De veldproef vond plaats op negen percelen op vijf locaties, verspreid over Nederland. Van vijf percelen waren de gegevens betrouwbaar genoeg om te interpreteren.
Een vondst wordt onder de pet gehouden of boeren willen het niet weten
Hierbij zijn twee monsters genomen op gras-, en twee op maisland. Daarnaast is er één akkerbouwperceel beproefd. Alle vijf percelen zijn zandgronden. Opvallend is dat na één elektrocutiebehandeling het aantal planten en de bedekkingsgraad van knolcyperus juist toenemen.
EC-gehalte
Elferink: 'Elektrocutie triggert het EC-gehalte in de plant. De zoutstress lijkt de groei te stimuleren. De ondiepe knolletjes reageren sneller dan de diepe knolletjes. Na het eerste behandelingsmoment troffen we geen dode knolletjes aan.'
Volgens de lector duurzaam bodembeheer namen de vitaliteit van de plant en het aantal knolletjes na de derde behandeling pas echt af. 'Toen kwamen er nog wel planten op, maar stagneerde de ontwikkeling snel. Na de vierde behandeling was er geen plant- en knolontwikkeling meer te zien.'
497 officiële teeltverboden
Uit gegevens van BO Akkerbouw blijkt dat er op 1 januari 2022 497 officiële teeltverboden door knolcyperus in Nederland zijn. Maar dat is volgens middelencoördinator Bert Waterink het topje van de ijsberg. 'Het wordt onder de pet gehouden of boeren willen het niet weten.'
Het areaal officiële besmettingen beslaat 740 hectare. Hiervan ligt 296 hectare in Limburg, 223 hectare in Noord-Brabant en 80 hectare in Drenthe. Alleen in Groningen en Utrecht zijn geen officiële teeltverboden bekend. 740 hectare is fors meer dan in 2000. Destijds was er ongeveer 280 hectare geregistreerd met een teeltverbod.
Bollenteelt
Vooral de laatste tien jaar is het aantal teeltverboden hard toegenomen. Vanaf 2012 piekt het. Volgens Waterink komt dat onder meer door de reis van de bollenteelt. Zo huren bollentelers in Noord-Holland steeds vaker percelen in delen van het land waar weinig bollen worden geteeld. Daar waar de grond maagdelijk is voor bollenteelt.
'Bij transport van uitgangsmateriaal kunnen pitjes meekomen. Die kunnen lang overleven. Ook de vermeerdering kan hard gaan. Tweehonderd planten kunnen achtduizend pitjes produceren', meldt Waterink. 'Een knol is meer dan twintig jaar levenskrachtig.'
Machines en werktuigen
Andere belangrijke vectoren van knolcyperus zijn machines en werktuigen, grond, compost, afval en vogels. Ook zeef- en spoelgrond kunnen leiden tot besmettingen.
Door het onkruid zijn er volgens Waterink diverse risico's in de sector. Hiermee doelt hij onder meer op imagoschade, wat de exportpositie van Nederland kan beïnvloeden. Voor boeren is de introductie van knolcyperus een risico voor de verspreiding en vermeerdering op het bedrijf. Daarnaast kan het onkruid leiden tot afkeuring van het product. Bij een officiële besmetverklaring gelden er diverse maatregelen.
Krimpende middelenpakket
Door het krimpende middelenpakket is knolcyperus lastig met chemie te bestrijden. Alleen in mais is het onkruid met een herbicide nog chemisch aan te pakken.
Op een braakliggend perceel mag knolcyperus worden bestreden met glyfosaat. Bij een puntbesmetting noemt Waterink de optie om een stuk tot 70 centimeter diep af te graven, maar dat is op grote schaal minder interessant. 'Directe doding door het perceel onder anaerobe omstandigheden te brengen is zeker in het teeltseizoen kostbaar en daar is een lage temperatuur voor nodig.'
Zorgen
Vooral in het zuiden van het land zijn er zorgen over de toename van het aantal en de omvang van besmettingen. Ook ligt herbesmetting vanuit overige terreinen, zoals bermen en sloten, op de loer.
Een meldplicht is niet verplicht bij de vondst van knolcyperus, maar wel bij wijziging van eigenaar of gebruiker van het perceel. Ook moeten telers het melden aan een toezichthouder of loonwerker. Waterink: 'De huidige meldplichtregel werkt een effectieve aanpak van knolcyperus tegen. BO Akkerbouw werkt aan verbetering van het beleid.'
Regeling plantgezondheid
De huidige maatregelen staan in de Regeling plantgezondheid beschreven. Het teeltverbod geldt sinds 2006 voor alle akkerbouwgewassen. Dit wordt alleen opgeheven na drie opeenvolgende knolcyperusvrije jaren of direct nadat de besmetting is afgegraven of fytosanitair verantwoord is afgevoerd.
Als het teeltverbod is opgelegd, moet knolcyperus worden verwijderd en vernietigd voordat vier of meer bladeren zichtbaar zijn of zich ondergronds knollen hebben ontwikkeld. Verder moeten werktuigen direct na gebruik vrij worden gemaakt van aanhangende grond en planten.
Elektrocutie werkt het best onder droge omstandigheden
Loonbedrijf Thijssen in het Friese Nieuwehorne beproefde enkele jaren terug als eerste Nederlandse loonwerker de Zasso XPower tegen de bestrijding van hardnekkige onkruiden, zoals heermoes en knolcyperus. Via geleiders en stalen borstels brengt deze machine elektriciteit in de bodem. 'Elektrocutie is een van de oplossingen tegen knolcyperus', is de ervaring van eigenaar Christel Thijssen van het loonbedrijf. Door de stroom verbrandt het knolletje van de knolcyperus. Volgens Thijssen zijn jaarlijks drie of vier bewerkingen nodig om het probleemonkruid te onderdrukken. Er helemaal vanaf komen blijkt vooralsnog lastig te zijn. 'Zo kwamen we bij een besmet perceel dat we meerdere keren hadden bestreden met de Zasso XPower, later met graven toch weer knolcyperus tegen. Ook het onkruid in grote sloten kunnen we slecht raken', zegt hij. Volgens de loonwerker is de bestrijding met de Zasso XPower het meest effectief onder droge omstandigheden. 'Hoe droger de bodem en de planten, hoe beter het gaat. Een nat gewas is lastig. Met dauw gaat het nog wel. Daarnaast is een vlakke bodem een voorwaarde om het onkruid goed aan te strijken.' De Zasso XPower is 3 meter breed en de generator achter de trekker genereert 3.000 watt stroom voor de elektrocutie, waarmee de gebruiker een capaciteit van 0,5 hectare per uur kan behalen. Verder noemt Thijssen dat bewustwording van het probleem van knolcyperus onder boeren bij andere partijen in de keten belangrijk is. 'Ik denk dat in de sector de gevolgen nog worden onderschat. Niet iedereen beseft dat het zich hard verspreidt door heel Nederland.'Bekijk meer over:
Lees ook
Marktprijzen
Meer marktprijzen
Laatste nieuws
Nieuwste video's
Kennispartners
Meest gelezen
Nieuw op MechanisatieMarkt.nl
-
Stihl RT 5097.1
Nieuw, P.O.A.
-
Strautmann HK 3 Plus
Gebruikt, € 750
-
Pottinger schudder 8 elements HIT910
2008, P.O.A.
-
Massey Ferguson 7716-S
2019, P.O.A.
Vacatures
Accountmanager Binnendienst
AgriPers - Wageningen
Technisch Manager Programma Natura 2000
Provincie Overijssel - Zwolle
Projectmedewerker BoerenNetwerk - Zet je in voor natuurinclusieve landbouw!
Wij.land - Abcoude (De Ronde Venen)
Onderzoeksassistent maisteelt
Wageningen University & Research - Lelystad
Docent veehouderij
Landstede MBO - Raalte
Weer
-
Donderdag7° / 3°95 %
-
Vrijdag10° / 7°90 %
-
Zaterdag7° / 5°90 %