'Verduurzaming vraagt inzet van hele keten'

De wereld zit aan haar limiet, schrijft denktank DenkWerk in het recent verschenen rapport 'Voorbij netto-nul naar planeet-positief'. Naast belangrijke transities op het gebied van energie en materialen, benoemt het rapport ook de voedseltransitie. De groei van de wereldbevolking en de wereldwijd stijgende welvaart leiden tot een toenemende voedselbehoefte. Een grondstoffentekort dreigt of is zelfs al het geval. Het is daarom dringend tijd voor verandering.

De ligging in een vruchtbare delta, de sterkte productie-efficiency en de logistieke en kennisinfrastructuur maken Nederland tot een toonaangevend voedselland. Wanneer de voedselproductie in Nederland vermindert, ontstaat in het buitenland een grotere voedselvraag met een hogere klimaatdruk en milieubelasting. Minder produceren is dus geen oplossing.

Andere opties, zoals eenzijdig rood vlees uitbannen en inzetten op dierlijke eiwitvervangers, zijn niet zaligmakend. Uit ING-onderzoek blijkt dat het decennia duurt voordat de markt van vleesvervangers die van vlees kan evenaren.

Vleestaks en nultarief

Ook een suiker- of vleestaks of een nultarief op groenten en fruit is niet het ei van Columbus. Het blijkt in de praktijk lastig om opbrengsten van heffingen gericht in te zetten voor het oplossen van een onderliggend probleem. Zie bijvoorbeeld de verhuurderheffing die niet heeft geleid tot meer woningen en nu wordt afgebouwd.

Als meer consumenten duurzamer geproduceerd voedsel kopen, leidt dat tot een hogere productie en lagere kosten per eenheid. En duurzaam hoeft niet altijd biologisch te zijn. Biologische landbouw leidt tot lagere productie en een hogere CO2-footprint en is alleen rendabel te krijgen met schaalvergroting, zodat gebruik van robots bij het oogsten of schoffelen haalbaar wordt.

De oplossing ligt wel bij betere samenwerking en groener produceren. Dat kan uiteindelijk ook leiden tot een lagere productie, maar is geen doel an sich. De verantwoordelijkheid voor samenwerking en duurzamer produceren ligt bij de keten, die voor elke schakel behoort te zorgen voor een eerlijk rendement. Dat stimuleert duurzamer produceren en consumeren.

Succesvolle voorbeelden

Succesvolle voorbeelden zijn er al. Denk aan het 'Beter voor'-concept van Albert Heijn, waarin de boer een hogere beloning krijgt voor duurzame productie. Iedereen kent het succes van de uitbanning van de 'plofkip'. Onder toenemende maatschappelijke druk komen er meer duurzame concepten in het schap.

Als overheid, voedingsindustrie en supermarkten met meer voorlichting komen over duurzamere voedselkeuzes, helpt dat in combinatie met convenanten en gedragscodes om duurzaamheidsdoelen te realiseren. Samen ervoor zorgen dat deze succesvol zijn.

Gedragscode

Eind vorig jaar heeft de Europese Unie (EU) de gedragscode voor gezonde en duurzame voeding gelanceerd. Een volgende stap in de boer-tot-bordstrategie. De gedragscode is onderdeel van de inspanningen van de EU om vanuit de Europese Green Deal gezonde en duurzame voedingsopties beter beschikbaar en betaalbaarder te maken.

Kern daarvan is een langetermijnvisie voor de voedseltransformatie rondom productie, distributie en consumptie. De consument zelf zal daarbij moeten werken aan meer variatie op het bord en bereid moeten zijn meer te betalen voor zijn voeding. De 'race to the bottom' moeten we samen doorbreken.