Tweede Kamer verdiept zich in gewasbeschermingsmiddelen

Namens de branche spreken bij het rondetafelgesprek onder anderen André Hoogendijk van BO Akkerbouw, Joris Baecke van LTO Nederland, Douwe Monsma van Bionext en Piet Boonekamp van Artemis. Andere deelnemers aan het gesprek zijn onder meer het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), Nefyto, Louis Bolk Instituut, PAN Nederland, Wageningen University & Research en Radboudumc.

De organisaties van de sprekers hebben ook een positionpaper ingediend, waarin zij hun visie uiteenzetten. Dit is de voorbode van een debat over gewasbeschermingsmiddelen dat later zal plaatsvinden.

Alternatieven blijven uit

LTO Nederland verwijst in de positionpaper naar cijfers van het CBS waaruit blijkt dat boeren en tuinders steeds minder middelen gebruiken. Tegelijkertijd stelt de organisatie dat het steeds meer moeite kost om een gezond gewas te telen, doordat het traditionele pakket aan gewasbeschermingsmiddelen in rap tempo afneemt, terwijl effectieve en betaalbare alternatieven uitblijven. Innovatie op bedrijfsniveau staat daardoor onder druk.

De transitie naar weerbare planten en teeltsystemen, waar LTO Nederland ook aan werkt, wordt hierdoor bemoeilijkt. In de eerste plaats ontbreekt een duidelijk transitiebeleid, vindt LTO. 'Het is makkelijk om een streep te zetten door datgene wat niet meer gewenst is in 2030. Veel lastiger blijkt het om de nieuwe bouwstenen te genereren waarop het toekomstbeeld rust: weerbare rassen, laagdrempelige (precisie)technologie en databenutting en (kennis van) functionele agrobiodiversiteit', schrijft LTO in de positionpaper.

Misvatting

LTO schrijft in de positionpaper dat het een misvatting is om te denken dat we in 2030 'zonder chemie' kunnen. 'Dit is een utopie. Ook in een weerbaar teeltsysteem kunnen ziekten en plagen optreden en zijn genetica, natuur en techniek voorlopig niet toereikend om het gewas volledig te beschermen. Daarom zijn ook nieuwegeneratiegewasbeschermingsmiddelen (integreerbaar en zo mogelijk laagrisicomiddelen) hard nodig.'

Ten derde stelt LTO dat we moeten onderkennen dat boeren en tuinders in een open markt opereren en dat die markt vooral stuurt op kwaliteit en de laagste prijs. Waar ondernemers zich in de teelt onderscheiden met steeds duurzamere productiemethoden, leveren die inspanningen vooralsnog (vrijwel) geen meerwaarde op in de keten.

LTO pleit daarom voor een integraal meerjarig transitiebeleid waarin de teler centraal staat. 'Concreet vragen we: zorg voor samenhang en continuïteit op verschillende beleidsdossiers, balans tussen afbouw van het heden en opbouw van de toekomst en een stimulerend innovatieklimaat waarin het de ondernemer agronomisch én economisch mogelijk wordt gemaakt om te investeren in verdere verduurzaming.'

Tegengeluid

Een tegengeluid komt van de omwonendenorganisatie Meten = Weten uit Drenthe. Deze organisatie wil dat de overheid onderzoek doet naar de effecten van de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen op ruimere afstand van de akkers waarop ze worden toegepast. Zij verwijten de overheid dit te negeren.
Vrijwilligers van het burgerinitiatief namen 87 monsters in onder meer tuinen en natuurgebieden. Hierop vonden laboratoria restanten van 132 verschillende bestrijdingsmiddelen. De gevonden gehalten op planten voldeden in de meeste gevallen aan de Europese norm die geldt voor voor zuigelingen- en peutervoedsel.

Guido Nijland, bestuurslid van Meten = Weten en ecoloog, vindt dat anders naar deze normen moet worden gekeken. Hij stelt dat het Ctgb de effecten buiten de akker en ook de opgetelde effecten niet meeneemt in de beoordeling. Daarom vindt hij dat de effecten van het totaal moeten worden onderzocht.

Meer onderzoek

Het onderzoek waar Meten = Weten om vraagt, komt er mogelijk. Een woordvoerder van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) sluit zich aan bij het beeld dat gewasbeschermingsmiddelen zich veel verder verspreiden dan de akker waarop deze zijn gespoten. Het instituut wil dat er meer onderzoek naar wordt gedaan, net als Meten = Weten dat wil.

Het RIVM is in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wel bezig om mogelijk gezondheidsonderzoek bij omwonenden in kaart te brengen. Die verkenning wordt dit jaar afgerond. Het ministerie moet dan besluiten of er vervolgonderzoek komt.