Talmende kopers van VVO's betalen te veel

De meeste kopers die al eerder hun benodigde VVO's voor 2020 kochten, betaalden daar tussen de 0,35 en 0,55 euro per kilo fosfaat voor. Dat is nogal wat minder dan prijzen die werden betaald in de jaren voor 2019. De overheid introduceerde VVO's in 2014. Veehouders met een mestoverschot hebben sinds die tijd te maken met een mestverwerkingsplicht. De verplichte verwerkingspercentages verschillen per regio en per jaar. De percentages waren in 2020: regio Zuid: 59 procent; regio Oost: 52 procent; regio Overig: 10 procent.

Het is toegestaan om de mestverwerkingsplicht over te dragen aan een collega-veehouder. Dit kan door het afsluiten van een VVO. De overheid heeft dit mogelijk gemaakt om een zo efficiënt mogelijke mestverwerking te stimuleren vanuit de gedachte: de opbrengst van de verkoop van VVO's kan het voor veehouders interessant maken meer mest voor verwerking aan te bieden dan op grond van de mestverwerkingsplicht strikt noodzakelijk is.

Vooral melkveehouders

In de praktijk zijn het vooral melkveehouders die hun mestverwerkingsplicht afkopen. Veelal door het sluiten van een VVO met een varkenshouder. Er gaat maar weinig rundveemest naar mestverwerkers of de grens over voor export. Dat komt omdat dit voor rundveemest verhoudingsgewijs duur is.

Het verwerken van varkensmest is per kilo fosfaat goedkoper omdat het fosfaatgehalte per kuub hoger is. Hierdoor is het gebruikelijk geworden dat melkveehouders VVO's kopen die vrijkomen bij export/verwerking van varkensmest.

Rustiger vaarwater

De afgelopen jaren lijkt de mestmarkt in een iets rustiger vaarwater terechtgekomen. De landelijke mestverwerkingscapaciteit is flink toegenomen en het aanbod van mest gekrompen. Dit zorgt voor ontspanning op de mestmarkt. Dat zie je onder meer terug in de ophaalprijzen voor mest. Die lagen het afgelopen jaar een paar euro lager dan een jaar eerder.

De ontspanning op de mestmarkt lijkt zich ook te vertalen naar de prijzen van VVO's. Eind 2019 schommelden de prijzen tussen de 0,40 en 0,60 euro per kilo fosfaat. In 2020 is de prijs nog iets verder gezakt. Ter vergelijking: in 2018 lagen de VVO-prijzen maandenlang boven de 2,50 euro per kilo fosfaat.

Export pluimveemest

Dat de vraag-aanbodverhouding in de VVO-handel verschoven is, heeft ook te maken met krimp van melkveestapel in de jaren 2017-2019. Melkveehouders hebben minder VVO's nodig. Tegelijkertijd zijn er de afgelopen jaren extra VVO's beschikbaar gekomen door de export van pluimveemest.

Dit was niet de bedoeling van de wetgever, maar is in de praktijk wel mogelijk. Intermediairs kunnen vrijkomende VVO's toekennen aan een andere meststroom die ze ook in een geregistreerde opslag hebben gehad.

Doelbewuste marktbeïnvloeding

Dat er de afgelopen weken, ondanks voldoende beschikbaarheid van VVO's, toch sprake was van oplopende prijzen heeft volgens mestintermediairs te maken met doelbewuste marktbeïnvloeding door handelaren. Die zouden speculeren op de gewoonte van veel veehouders die VVO's nodig hebben om tot het laatste moment te wachten.

Handel in VVO's kon tot 31 december. Door VVO's gedoseerd aan te bieden, zou het de handel zijn gelukt om de kopers te verleiden om in de laatste weken van 2020 hogere prijzen te betalen dan in de rest van het jaar.