RIVM: 'Stikstof en fosfaat in boerensloten verdubbeld'

Het RIVM schrijft dit in de maandag gepresenteerde nitraatrapportage, die eens per vier jaar verschijnt. Eerst steeg de hoeveelheid stikstof en fosfaat die op de landbouwbedrijven in de bodem kwam, aldus het RIVM. In 2017 volgde een toename in slootwater rondom de boerenbedrijven.

Dat komt volgens het RIVM deels door toegenomen uitstoot en deels door droogte in de zomer. 'Door de droogte nemen gewassen minder stikstof en fosfaat op. Het ontstane overschot spoelt vervolgens deels uit naar het oppervlakte- en grondwater.'

Toename alleen in sloten

De toename is vooralsnog beperkt gebleven tot sloten. Gemiddeld zijn de nitraatconcentraties in het Nederlandse grond- en oppervlaktewater in de onderzochte periode juist gedaald ten opzichte van de vier jaar ervoor.

Stikstof en fosfaat zitten onder meer in mest. Hoge concentraties in slootwater kunnen bijvoorbeeld leiden tot woekerend blauwalg en eendenkroos. Blauwalg is giftig en de biodiversiteit kan bovendien verminderen als enkele soorten gaan woekeren ten koste van andere. Een ander effect van te veel vervuilende stoffen is dat drinkwaterbedrijven steeds meer moeite moeten doen om ze uit het grond- en oppervlaktewater te halen, aldus het RIVM.

Decennialang verbeterd

Volgens de rapportage is de waterkwaliteit in Nederland decennialang verbeterd, vooral doordat boeren minder en zorgvuldiger mest gingen gebruiken. Maar die verbetering verloopt steeds langzamer, terwijl op veel plekken nog te hoge concentraties nitraten worden gemeten.

De bovenste meter grondwater bevat op ruim de helft van de landbouwbedrijven in zand- en lössgebieden te veel stikstof en fosfaat. Ook in zo'n dertig van de circa tweehonderd grondwaterbeschermingsgebieden, die van belang zijn voor de drinkwatervoorziening, zijn de concentraties nitraten in de bovenste laag grondwater te hoog. 'Het is onzeker of het huidige beleid toereikend is om de doelstellingen te halen', concludeert het RIVM.

Melkkoeien

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde afgelopen zomer overigens dat de uitscheiding van fosfaat en stikstof op boerenbedrijven in 2019 is gedaald, met respectievelijk 4 procent en 2,8 procent. Dat was voornamelijk het gevolg van afname van het aantal melkkoeien.