Asters en zonnebloemen gedijen goed op water

Het programma 'Glastuinbouw Waterproof' heeft zich ten doel gesteld om de uitspoeling van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in 2027 tot nul te reduceren. Het is de afgelopen jaren gelukt om de emissies fors terug te brengen, maar de laatste procenten vormen nog een uitdaging.

Grond vervangen door een ander substraat is een mogelijkheid. Het project 'Innovatieve, alternatieve teeltsystemen voor grondgebonden snijbloemen' doet daarom onderzoek naar de teelt van snijbloemen op water.

Drijvers

Asters en zonnebloemen blijken zich op water goed te kunnen ontwikkelen, zo is gebleken uit proeven die dit jaar bij Proeftuin Zwaagdijk zijn gedaan. Het gebruikte teeltsysteem was samengesteld uit drijvers waarin de planten groeiden in een bassin met stromend water van 30 centimeter diep waaraan voeding was toegevoegd.

Voor asters leverde Armada Young Plants in Nieuwveen het plantmateriaal dat bestond uit de cultivars cassandra, cassy, claudia, linda en Monte cassino. De aster is een kortedagplant, die bloeit als de dag korter is dan de nacht. Door in de kas de lichtomstandigheden in de herfst na te bootsen, is het mogelijk om meerdere malen per jaar bloemen van een plant te oogsten.

Bij de in januari gestarte proef met asters leverde de eerste snede voor alle cultivars een oogstbaar product op.

Nieuwe scheuten

Volgens Matthijs Blind van Proeftuin Zwaagdijk is daar nog wel het een en ander aan te verbeteren, omdat de asters groeiden in een kas met meerdere gewassen, waardoor de klimaat- en lichtomstandigheden niet optimaal waren. Dat was voldoende voor de vraag of de planten zich na de eerste oogst goed zouden herstellen en nieuwe scheuten zouden ontwikkelen.

'Na de oogst zijn de planten als het ware uitgekleed', zegt Anton van der Zalm van Armada Young Plants. 'Bij teelt in de grond ontwikkelen zich dan nieuwe, vegetatieve scheuten doordat de wortels relatief koel blijven. Bij teelt op water is dat koelende vermogen kleiner.'

Positieve verrassing

Door dat verstoorde evenwicht verwachtte Van der Zalm dat veel wortels zouden afsterven en zich schimmels en bacteriën in het water zouden vormen. Dat bleek tot zijn verrassing niet het geval, zelfs niet bij de Monte cassino, een cultivar die gevoelig is voor uitval.

Ook Blind is enthousiast, omdat de tweede snede na het dunnen van de nieuwe scheuten opnieuw een goede oogst opleverde. Om bij de derde snede zwaardere takken te kunnen oogsten dan bij de tweede, zijn de planten in juli dieper terug geknipt dan na de eerste snede.

Groei

Vooralsnog verloopt de groei voorspoedig. Wel produceert de grondgebonden teelt volgens Van der Zalm een hoger gewicht per meter, maar dat kan ook een gevolg zijn van de minder goede groeiomstandigheden tijdens het experiment.

De teelt van zonnebloemen, die eenmaal per seizoen bloeiende takken opleveren, vindt in Nederland niet of nauwelijks onder glas plaats. Maar ook bij deze snijbloemen liet de teelt op water veelbelovende resultaten zien, hoewel de lengte doorschoot tot 3 meter.

Het verhogen van de elektrische geleidbaarheid van het water van 2 naar 10 milliSiemens per centimeter had daarop geen effect, maar verbeterde wel de bladkwaliteit. De zonnebloemen bleken veel kalium op te nemen. Van uitval was geen sprake.

Kortere stelen

Wat betreft de teeltomstandigheden gold voor de zonnebloemen hetzelfde als voor de asters en kan een optimalisatie mogelijk zorgen voor kortere stelen. Daarbij kunnen volgens Blind ook de erfelijke eigenschappen van de cultivars, het genotype, een rol spelen.

Tim Grosscurt is productmanager snijbloemen bij veredelingsbedrijf Sakata Holland in Hoofddorp, dat het plantmateriaal leverde. Hij heeft de proef met de zonnebloemen gevolgd en is enthousiast over de resultaten, omdat deze aantonen dat teelt op water het mogelijk maakt om een goede kwaliteit zonnebloemen op te leveren.

Lisianthus

Theoretisch maakt dat uitbreiding van het teeltseizoen in Nederland mogelijk. 'Maar voor de teelt op water zie ik eerder voordelen bij gewassen zoals lisianthus.'

Blind bepleit verder onderzoek naar alternatieve substraten, net als Van der Zalm, die betoogt dat emissievrij telen in de grond ook een mogelijkheid blijft. De proeven met asters en zonnebloemen zijn een eerste screening naar wat er mogelijk is met teelt op water bij deze bloemsoorten. Of ze een vervolg krijgen, is nog niet duidelijk.