Flevolandse boeren pionieren met teelt van veldboon

Vier akkerbouwers in Flevoland telen dit jaar veldbonen voor de verwerking in voedingsmiddelen. Het eiwitrijke gewas wordt meestal afgezet als veevoer. Maar het bonenmeel is ook te gebruiken voor de verwerking in voedselproducten en dan vooral als vleesvervanger.

Akkerbouwer Dick Grijsen uit Zeewolde heeft voor dit oogstjaar 8 hectare veldbonen ingezaaid. Samen met zijn drie collega's komt het areaal Flevolandse veldbonen op 30 hectare, zowel biologisch als gangbaar.

Mooi gewas

Grijsen teelde de bonen de laatste twee jaar als veevoer. Hij verhandelde de veldbonen aan veehouders die het geoogste product gebruikten als voer voor geiten en pluimvee. 'Het is een mooi gewas. Als stikstofbinder is het goed voor de bodem, het vergt niet te veel arbeid en draagt met zijn bloemen bij aan de verbetering van de biodiversiteit.'

Bovenal zit er volgens de akkerbouwer muziek in de veldboon. 'Vanuit de markt is er steeds meer vraag naar plantaardige eiwitten voor de productie van vleesvervangers. De veldboon wordt zo nog aantrekkelijker', zegt hij.

Initiatief van provincie

Het project 'FlevoVeldboon', een initiatief van de provincie, heeft als doel een bijdrage te leveren aan de nationale eiwittransitie. Dat is het streven naar meer productie en consumptie van plantaardig eiwit in plaats van dierlijk eiwit.

In het project wordt een nieuwe regionale productie- en afzetketen opgezet die zich richt op die nieuwe markt. Daarvoor wordt samengewerkt door agrarische ondernemers, verwerkers en kennis- en marktpartijen.

Sushi

'Geen feed, maar food uit de veldboon', vat projectleider Diane Stap de strategie kernachtig samen. 'Eerder hebben we via het provinciaal stimuleringsprogramma 'Growing Green Proteins' de teelt van verse sojaboon (edamame) geïntroduceerd als nieuw product voor akkerbouwers. Die bonen worden bijvoorbeeld gebruikt als garnituur bij sushimaaltijden.'

Al met al is het opzetten van zo'n nieuwe keten een avontuurlijke reis, stelt Stap. 'Het valt niet mee, juist omdat het allemaal zo nieuw is: een nieuw product telen, een nieuwe markt vinden en samenwerking opzetten. Het is dan grotendeels een kwestie van trial-and-error. Maar niemand stopt vooralsnog.'

Proeftuin

Het project 'FlevoVeldboon' is een proeftuin van 'Growing Green Proteins', waar onder andere Aeres Hogeschool Dronten bij is betrokken, naast enkele handelshuizen en commissionairs in de regio.

Volgens onderzoeker en docent Michiel Klaassen van Aeres Hogeschool Dronten is via het programma een mooie kruisbestuiving mogelijk. 'Via stageopdrachten en deelonderzoeken brengen we leerlingen in contact met dit soort nieuwe initiatieven. Ze kunnen het later zo ook op het eigen bedrijf toepassen.'

Nog bewijzen

Voor het ketenproject 'FlevoVeldboon' wordt volgens Stap gebruikgemaakt van de ervaringen die al zijn opgedaan met het sojaproject. 'Maar ook 'FlevoVeldboon' moet zich echt nog bewijzen. Prijstechnisch en wat de positionering in de markt betreft moet het zich nog zetten. Ook wat het gewas opbrengt in kilo's gezien, moet zich bijvoorbeeld nog uitwijzen.'

Doel is de keten sluitend te krijgen en de producten liefst regionaal te verwerken, legt Stap uit. 'Nu gaan de geoogste veldbonen nog naar een maalderij in België, maar er wordt hard gewerkt aan verwerking van de veldbonen in Flevoland zelf.'

Lekker, duurzaam en gezond

Provincie Flevoland stimuleert en faciliteert. Volgens gedeputeerde Jan-Nico Appelman (CDA) zijn de bonen lekker, voedzaam en gezond. En het verbouwen van de veldbonen voor de consumentenmarkt biedt boeren een duurzaam perspectief. 'We willen vooral boeren een afzetperspectief bieden. In Flevoland hebben we ruimte om te experimenteren. Ik hoop van harte dat de oogst zijn weg naar de winkels vindt.'

Veldbonen telen is volgens Stap niet moeilijker dan bijvoorbeeld granen, maar de vraag blijft of het in het bouwplan past. 'Ten opzichte van tarwe is het vooral onbekender. Bij de start in januari zat de hele keten om tafel. Ik heb de akkerbouwers toen gevraagd wie er wilde gaan telen en vier vingers gingen omhoog.'

Begeleiding

Om het gewenningsproces te vergemakkelijken, worden de teelt en de rassenkeuze begeleid door Poldergraan in Biddinghuizen in samenwerking met het Louis Bolk Instituut dat naast soja en veldbonen veel kennis heeft van andere 'nieuwe' eiwitgewassen als quinoa en lupine.

Volgens ervaringsdeskundige Grijsen is zijn investeringslast beperkt. 'Ik heb alleen een speciale zaaimachine moeten kopen, die tot 10 centimeter diep gaat.'

Enthousiast

De akkerbouwer is enthousiast over de veldboonteelt. 'Het is tot nu toe een mooi gewas voor ernaast. De opbrengstprijs zit al tegen de tarwe aan. Ik teelde eerst 5 hectare veldbonen en nu al 8 hectare. Als het goed blijft gaan, vervangt het gewas op den duur misschien wel mijn areaal tarwe.'

De komende jaren is er zeker nog ruimte voor meer Flevolandse veldbonen, verwacht Stap. 'Veldbonen zijn een alternatief voor droog geoogste soja dat in feite een nog heel pril gewas is in Nederland.'

Biodiversiteit

Ook Grijsen ziet het areaal veldbonen nog wel groeien. 'Het is een prachtig gewas wat betreft de bijdrage aan de biodiversiteit en gezien de groeiende vraag. Het moet zich nog bewijzen, maar ik zie het positief in.'