Fosfaatrechten zijn van pachter

De pachtkamer oordeelt dat fosfaatrechten deels toebehoren aan de verpachter. Onbegrijpelijk, ongeloofwaardig en subjectief zijn enkele kwalificaties die ik heb gehoord. Dat is terecht, zeker als je de uitspraak naleest.

De wettelijke basis van de fosfaatrechten wordt niet gevolgd en vervolgens wordt onder het mom van 'redelijkheid en billijkheid' de verpachters een potentieel 'presentje' uitgedeeld ter waarde van ongeveer 3 miljard euro. Dat is ongeveer tien keer de pacht van alle geregistreerde pachtgronden in Nederland per jaar.

Verbolgen

De pachters zijn hier verbolgen over en twijfelen aan het zuiver handelen van het gerechtshof. Dat is goed te begrijpen en ik denk dat de uitspraak misschien wel meer zegt over de pachtkamer dan over de fosfaatrechten.

De wettelijke basis van de fosfaatrechten is duidelijk. In de Tweede Kamer is besloten dat de fosfaatrechten van de houder van de dieren zijn. Uitspraken van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bevestigen deze regel.

Bestolen

Nu de pachtkamer hier geen rekening mee houdt, voelen de pachters zich bestolen. Kunnen zij de pachtkamer nog als onafhankelijk, kundig en betrouwbaar zien?

Direct na de invoering van de fosfaatrechten hebben enkele rentmeesters al bij diverse pachters aangegeven dat de fosfaatrechten deels aan de verpachter toekomen. Alsof zij al op voorhand wisten wat de pachtkamer zou gaan oordelen in deze kwestie. Je kunt dit zien als een signaal dat er schijnbaar voorkennis was over het standpunt van (enkele leden) van de pachtkamer.

Bonus

De pachter knokt, investeert en leeft zuinig om voort te bestaan en verpachters zoals ASR en Natuurmonumenten zijn er als de kippen bij om naast de pacht een flinke bonus op te eisen in de vorm van fosfaatrechten of betalingsrechten. Het is niet veel verpachters gegeven om juist op dit gebied ook duurzaam of met een langetermijnmoraal te werk te gaan.

Opmerkelijk is dat de raad van commissarissen van ASR heeft besloten de top van het bedrijf geen bonussen meer te geven. Ik roep voorzitter Kick van der Pol dan ook op kritisch te kijken naar de rol van ASR als verpachter. Desgewenst geef ik hem daar graag advies over.

Bedrijfscontinuïteit

Voor pachters is deze uitspraak onacceptabel en het is een ernstige belemmering voor de bedrijfscontinuïteit. Vooral de pachtafhankelijke bedrijven zijn al lastig te financieren en dat dreigt nu nog moeilijker te worden. Een overname van een pachtbedrijf wordt moeilijker en het verplaatsen van een bedrijf is bijna onmogelijk geworden. Veel pachters zullen hun pensioen moeten uitstellen.

Ik begrijp dan ook goed dat sommige pachters overwegen een claim bij hun verpachter neer te leggen om op die manier nog iets van hun arbeid, vakmanschap en investeringen terug te zien.

Drie zaken

Het is nu aan landbouwminister Carola Schouten een betere wet te maken, zodat de fosfaatrechten echt veiliggesteld worden voor de pachters. Bovendien moeten de investeringen van pachters beter gewaardeerd worden. Ten slotte moeten wij zorgen voor een betere rechtspraak op het gebied van pacht. Ik strijd in ieder geval voor deze drie zaken.