Protocol op melkveebedrijf zet data om in actie

Het lectoraat Herd Management en Smart Dairy Farming van Van Hall Larenstein in Leeuwarden hield eind februari een studium generale over protocollen. Aanleiding was de afsluiting van het Horizon 2020-project 'Data Driven Dairy Decisions for Dairy Farmers' (4D4F).

Dit project, waarin ook ZLTO participeert, is een Europees netwerk van kennisinstellingen die zich richten op de vraag hoe de melkveehouderij ondersteund kan worden door meer gebruik te maken van sensortechnologie.

Sensoren

Op een melkveebedrijf worden veel data verzameld. Door sensoren in de melkrobot bijvoorbeeld en door sensoren die stappen tellen, de temperatuur meten, noem maar op. Aan de hand van die data kunnen attentielijsten worden gemaakt van aandachtskoeien die afwijkingen vertonen met het gemiddelde, maar daar houdt het vaak mee op.

Protocollen, ook wel standard operating procedures (SOP) genoemd, gaan een stapje verder. Zij zetten data om in concrete acties die uitgevoerd moeten worden. Dat is vooral handig als iemand anders het werk moet uitvoeren, maar een SOP zorgt ook voor bewustwording bij een ondernemer zelf, stelt lector Kees Lokhorst.

Uiergezondheid

Neem uiergezondheid. De robot constateert een verhoogd celgetal. Hoe moet je dan handelen? Dat staat in een SOP beschreven en die moet zo zijn opgesteld dat iedereen deze snel kan lezen en snapt.

Het lectoraat ontwikkelde een gestandaardiseerde manier om een SOP op te stellen, met standaardsymbolen en duidelijke instructies. Daarin komen steeds dezelfde vragen terug: wie, wat, waar, wanneer en hoe? Jan Brouwer van Van Hall Larenstein maakte een applicatie waarin dat is weergegeven voor het onderdeel mastitis. Zoiets is ook voor andere situaties te maken.

Complexe situaties

Pieter van der Valk van AB Vakwerk heeft belangstelling voor zo'n app. De innovatiemanager constateert dat zijn medewerkers vaker te maken krijgen met complexe situaties waarbij een duidelijk protocol het werk eenvoudiger en veiliger maakt. Vooral de medewerkers die een bedrijf overnemen bij ziekte of andere calamiteiten, lopen tegen onduidelijke situaties aan.

'Zo'n medewerker moet zo in een bedrijf kunnen stappen, vaak zonder de ondernemer te hebben gesproken. Daar komt meer bij kijken dan voorheen. De differentiatie tussen bedrijven wordt steeds groter', zegt Van der Valk.

'Het verzamelen van data is voor ons erg belangrijk, zodat zo'n medewerker een bedrijf goed in beeld krijgt. En het is handig om de attentielijst van een melkrobot uit te breiden tot een SOP. Een medewerker wil graag weten wat hij precies moet doen.'

Managementsysteem

Dat geldt ook voor de melkveehouder. Een SOP is dan ook meer dan een managementsysteem, zegt Jef Aernouts van Farmdesk. Het bedrijf ontwikkelt software voor de melkgeitenhouderij en melkveehouderij en maakte ook een tool voor een SOP. In het programma worden de data voor voer, melk en economie verzameld en omgezet in een uit te voeren actie.

Het programma is nog in ontwikkeling, maar de basis is gelegd. 'Er is nog veel te doen', erkent Lokhorst. 'Maar SOP is wel de toekomst. Zowel de ondernemer als de medewerkers willen dat het werk goed wordt uitgevoerd.'

Bewustwordingsproces

Werken met protocollen is niet alleen belangrijk voor grote bedrijven, benadrukken de sprekers. Lokhorst: 'Het is een bewustwordingsproces. Je gaat kritisch naar je eigen bedrijf kijken en zoekt punten waar je het proces kunt verbeteren.'

Middelgrote en kleine bedrijven zijn juist het meest kwetsbaar, omdat er meestal niets is vastgelegd, vult Van der Valk aan. 'Van de 150 ziektevervangingen die we doen, zijn er vijftig zonder ruggespraak. Het is lastig om daar zo in te stappen, zeker als er niets is vastgelegd.'