Tijd voor vieren, danken en delen na de oogst

Wie op internet de zoekopdracht 'oogstfeest' intikt, stuit op evenementen en feesten in het hele land, van muziekfestival tot streekproductenmarkt. Oogstfeesten zijn een populair gezinsuitje geworden met activiteiten voor jong en oud waar zo een paar duizend bezoekers op afkomen.

Vast onderdeel op veel van dergelijke oogstfeesten – van Onstwedde tot Oudelande – zijn demonstraties van authentieke dorsmachines en andere werktuigen, oude ambachten en een braderie met proeverijen van geoogste streekproducten.

Stöppelhaene

Sommige oogstfeesten zijn uitgegroeid tot een begrip in een brede regio, zoals het Sallands Oogstfeest Stöppelhaene in Raalte. Op de Boerendag is niet alleen te zien hoe het oogsten vroeger in zijn werk ging, maar is ook aandacht voor de huidige agrarische sector.

Net als voorgaande jaren stond ook dit jaar LTO Salland weer op de Boerendag. Met het thema 'Salland Boert en Eet Bewust' probeerden de leden de voedselproducenten en -consumenten dichter bij elkaar brengen. Ook was Team Agro NL aanwezig. Deze boeren en boerinnen promoten samen de Nederlandse land- en tuinbouw.

Sallandse Boer

Varkenshouder en akkerbouwer Stephan Rientjes was dit jaar Sallandse Boer, oftewel de vertegenwoordiger van de agrarische sector op Stöppelhaene. 'Het is vooral ceremonieel, niet met allerlei toespraken', vertelt hij. 'Net als andere oogstfeesten is Stöppelhaene aan veranderingen onderhevig, maar de agrarische insteek is nog duidelijk aanwezig en die wordt in ere gehouden.'

Als Sallandse Boer 2018 is Rientjes ook de ambassadeur voor de oogstgave, die dit jaar is bestemd voor een school voor gehandicapte kinderen in Thailand. 'Vanouds ging het laatste deel van de oogst naar de kerk waar deze werd verdeeld onder de armen. Daar is het oogstgaveproject uit voortgekomen. We hebben circa 30.000 euro ingezameld.'

Bemoediging

Samen vieren, danken en delen zijn de rode draden van oogstfeesten. Oogstdankvieringen zijn al een oud gebruik in de katholieke kerk, vertelt geestelijk adviseur Marielle Beusmans van de LLTB. 'Boeren en tuinders danken God voor de geschonken oogst. Maar het is meer dan een kerkdienst. Het is ook een samenzijn en een plek om bemoediging te vinden', zegt ze.

'Dat zie je dit jaar sterk met de droogte van afgelopen zomer. Iedereen heeft ermee te maken en kent de zorgen, ook de ouderen. Je wilt dan een mooie viering aanbieden met zorgvuldig gekozen teksten waarin mensen zich herkennen.'

Collecte

De drie regio's van de LLTB hebben ieder hun eigen oogstdankviering gehouden op een agrarische locatie. Na de viering is er koffiedrinken en een breder programma met activiteiten voor de kinderen en de leden. Standaard in de viering is de collecte voor een goed doel.

'De collecte is bedoeld om te laten zien dat we als land- en tuinbouw midden in de samenleving staan. Dit jaar gaat de opbrengst naar boerinnen in Burkina Faso die worden ondersteund door een werkgroep van ZijActief. Het is ook een stukje onderlinge solidariteit. Toen de boerinnen hoorden van de droogte in Nederland, hebben ze voor ons gebeden.'

Ook veel ZLTO-afdelingen houden in september oogstdankvieringen met koffiedrinken, een collecte voor een goed doel en activiteiten en proeverijen na afloop.

Heiloo

Iedere eerste woensdag van september is de LTO Noord Oogstdankdag in Heiloo. Gelovigen uit Noord- en Zuid-Holland komen dan naar de kapel van Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo, de grootste bedevaartsplaats in Nederland waar Maria wordt vereerd.

De meeste bezoekers komen uit het Westland. Dit jaar waren er twee bussen vol en daarnaast gingen mensen op eigen gelegenheid naar Heiloo, vertelt Kees Groenewegen uit 's Gravenzande, een van de organisatoren van de busreis.

Begrip

Heiloo is een begrip in het Westland. De LTB, voorganger van LTO Noord, begon er in de jaren dertig mee en sindsdien gaan er ieder jaar bussen vol Westlanders met hun producten naar Heiloo. Daar treffen ze collega's uit Noord-Holland, die hun vollegrondsgroenten meenemen. De oogst wordt tijdens de offerande in de eucharistieviering naar het altaar gebracht en na afloop uitgedeeld aan dak- en thuislozen.

Groenewegen, oud-tuinder, schat dat er dit jaar 160 aanwezigen waren, van wie 90 per bus uit het Westland kwamen. De gemiddelde leeftijd ligt boven de 65 jaar.

Jongeren

'Vroeger had ieder dorp in het Westland een of meer bussen vol, maar tegenwoordig zijn we blij met twee volle bussen uit het hele Westland. Het valt niet mee om jongeren enthousiast te krijgen om ons werk over te nemen.'

Zelf gaat Groenewegen meer dan vijftig jaar mee. 'Mijn vader en grootvader gingen al. Het was toen al een leuk uitje en dat is het nog steeds. We maken er altijd een gezellige dag van met een mooie viering.'

Dankdag

De protestantse kerkgemeenschappen houden op de eerste woensdag van november de Dankdag voor Gewas en Arbeid. Het zijn vrij sobere vieringen, vertelt Pieter Knijff, predikant in Kollumerzwaag en Nij Altoenae en gespecialiseerd in landbouwpastoraat. 'De belangstelling neemt af, maar je ziet ook dat de dankstond wordt vervangen door een oogstviering op zondag en die wordt vaak wat groter opgezet.'

Over de gehele linie van kerken en geloofsgemeenschappen is er sprake van een sterke vergrijzing en dat geldt ook voor de oogstdankvieringen. Jongeren en daarmee ook jonge boeren en tuinders komen minder vaak in de kerk. Daarnaast hebben boeren een zekere schroom om hun gevoelens te tonen.

'Dankbaarheid is een belangrijk aspect voor boeren, maar ze vinden het best lastig om daar uiting aan te geven, ook in de kerk.'

Onderzoek

Knijff, voormalig melkveehouder, deed vorig jaar in het kader van zijn studie tot pastoraal werker onderzoek naar de rol van de kerk in de agrarische sector. Het onderzoek is gehouden voor de Werkgroep Kerken en Landbouw Fryslân en uitgevoerd in plattelandsgemeenten in Friesland.

Uit het onderzoek komt naar voren dat christelijke agrariërs nauwelijks mogelijkheden hebben om met hun collega's gedachten en gevoelens te delen over hun werk in relatie tot zingeving, overtuiging en de normen en waarden die daarbij horen. De geïnterviewde ondernemers geven wel aan dat geloof belangrijk voor hen is en dat ze vinden dat dit ook verbonden is aan hun werk.