Denkavit ontwikkelt nieuw type vrijloopkraamhok

Vrijloopkraamhokken scoren in Deens vergelijkend merkonderzoek (maart 2018 Seges Svineproduktion) in de praktijk nog geen voldoende. Maar bedrijfsleider Arnold Groot Wassink van de Denkavit Pig Farm in Voorthuizen is optimistisch. 'Jammer dat ons vrijloopkraamhok daar niet is getest.'

Samen met Coppens Staltechniek ontwikkelde Denkavit een nieuw type vrijloopkraamhok met biggennest. Met 7,96 vierkante meter per zeug is het een ruim bemeten vrijloopkraamhok in vergelijking met de in Denemarken onderzochte vrijloopkraamhokken die varieerden in oppervlakte van 5,0 tot 6,5 vierkante meter.

Aan de hand van de criteria waarmee de Deense wetenschappers de verschillende merken vrijloopkraamhokken vergeleken, geeft Groot Wassink weer wat de ervaringen zijn op de Pig Farm.

Verplaatsen zeug en biggen

Hoewel de meeste onderzochte merken in het Deense onderzoek goed scoorden op het verplaatsen van zeugen en biggen, komt het ook voor dat het verplaatsen van zeugen van en naar de vrijloopkraamhokken veel tijd kost, als de doorgangen en hokopeningen niet ruim bemeten zijn.

Groot Wassink: 'De wanden van ons vrijloopkraamhok kunnen in zijn geheel open. Dit maakt het eenvoudig. Hetzelfde geldt als de zeugen van de kraamhokken naar de dekstal gaan. Biggen verplaatsen is een aandachtspunt, maar niet meer dan in gangbare kraamhokken.'

Grote variatie

Lang niet alle onderzochte merken in het vergelijkende Deense onderzoek scoren goed wat het gemak betreft voor het verlenen van kraamhulp. De variatie is groot. Als de zeug tegen de achterwand gaat liggen, is het lastig om te helpen bij het werpen.

Maar vaak kiest de zeug ervoor om met de kop onder de voertrog te gaan liggen, is de ervaring op de Pig Farm. Ook hier geldt dat het vrijloopkraamhok niet slechter scoort dan wat de praktijk is in de gangbare kraamstallen, zegt Groot Wassink.

Hygiëne

Ook de variatie wat betreft de score voor hygiëne en het schoonmaken is groot tussen de merken. 'Voor het werpen moet je het hele hok door om mest te verwijderen. Dat kost tijd. Na het werpen zorgen de biggen ervoor dat het hok schoon blijft', vertelt de bedrijfsleider.

De tijd die het kost om het hok na het spenen schoon te maken hangt vooral af van de materiaalkeuze. 'De gecoate draadroosters waar wij gebruik van maken, zijn eenvoudig schoon te maken. Dat kost ons niet meer tijd dan in een traditioneel kraamhok.'

Veiligheid

Een belangrijk aandachtspunt bij het gebruik van vrijloopkraamhokken is de veiligheid. Dat blijkt uit het Deense onderzoek maar ook op de Pig Farm is dit een belangrijk aandachtspunt, vertelt Groot Wassink.

'Je moet de mogelijkheid hebben om direct zonder obstakels het hok weer uit te kunnen, voor als de zeug je aanvalt. Wij hebben een doorstap in het hek gemaakt. Ook kunnen de zeugen makkelijk worden gefixeerd zonder bij de zeug in het hok te komen. Het hek schuift daarvoor over een geleidestrip en is voorzien van een zelfborgende pen.'

Obstakels

Obstakels en wild gedrag van de zeug geven ook kans op blessures bij de zeug en biggen. Ook dit werd in het Deense onderzoek gevolgd en beschreven.

'Blessures bij zeugen hebben vaak te maken met conditieverlies tijdens de lactatie. Voldoende voeropname in de lactatie speelt hierbij een belangrijke rol. Beschadigingen door de hokinrichting kunnen worden voorkomen door een goede constructie zonder scherpe uitstekende delen. Beschadigingen van biggen hebben vaak te maken met de roostervloer.'

Fixeren

Het Deense onderzoek schrijft niet over het overlevingspercentage van de biggen. Maar dat er een negatief verband is met de vrij bewegende zeug, is geen geheim. Daarom wordt de zeug op de Pig Farm de eerste drie dagen gefixeerd.

'Het is belangrijk dat biggen een warm en veilig nest hebben, waar de zeug niet kan gaan liggen. Op ons onderzoeksbedrijf werken we bijvoorbeeld met gestuurde biggenlampen met een infraroodsensor waarmee de verwarming van de biggennesten traploos wordt geregeld.'

Kostprijs

Het vrijloopkraamhok dat Denkavit beproeft, kostte bijna 5.000 euro per zeug. Dat komt vooral door de ruime hokafmetingen, maar ook door de inrichting van de biggennesten en het toegepaste vloertype.

'Bedenk ook dat de gangbare kraamhokken met de toenemende omvang van de zeugen en de grotere tomen steeds voller worden. In vrijloopkraamhokken moeten zeugen zich echt vrij kunnen bewegen. Maar dat hoeft geen 7,96 vierkante meter te zijn. Bij ons maken de onderzoeksdoelstellingen het kraamhok duurder.'

Daar staat tegenover, benadrukt Groot Wassink, dat Denkavit ook de voordelen ziet van een hoger speengewicht, meer groei na het spenen en een goede voeropname bij de zeugen.

Subsidie

Om varkenshouders te stimuleren om te gaan werken met vrijloopkraamhokken, verstrekt de Deense overheid subsidie. Vorig jaar was er een budget van 1,6 miljoen euro beschikbaar. Dit jaar is het budget verhoogd naar 1,8 miljoen euro in geval van nieuwbouw en ruim 500.000 euro voor aanpassing van bestaande stallen.

Het doel dat wordt nagestreefd, is dat al in 2021 10 procent van de Deense zeugenhouderij beschikt over kraamstallen met vrijloopkraamhokken. Deze doelstelling is onderdeel van het welzijnskeurmerk dat het Deense ministerie van Landbouw en Levensmiddelen, de Deense Dierenbescherming en de levensmiddelenbranche in 2017 initieerden. Het keurmerk kent geen sterren zoals in Nederland bij het Beter Leven-keurmerk, maar maakt gebruik van harten.

500.000 euro

Het totale subsidiebedrag kan maximaal 500.000 euro per aanvraag (bedrijf) bedragen. Bij nieuwbouw is het maximumsubsidiebedrag per plaats 1.057 euro en bij renovatie 779 euro.

Het subsidieverzoek wordt beoordeeld aan de hand van twee criteria: de oppervlakte van het vrijloopkraamhok en het aandeel vaste vloer (met mogelijkheid tot 5 procent drain), in ieder individueel hok. Het aantal punten dat wordt toegekend, is vooral afhankelijk van de oppervlakte. Hoe groter het oppervlak, hoe meer punten.

Eisen

Om in aanmerking te kunnen komen voor de subsidie, moet de oppervlakte van de vrijloopkraamhokken minimaal 5,2 vierkante meter bedragen, gemeten vanuit het midden. De zeugen moeten tussen drie en zeven dagen voor de berekende werpdatum worden opgestald. Na het werpen mogen de zeugen maximaal vier dagen worden gefixeerd.