Voedsel als symbool van nationale identiteit

Een paar jaar geleden gaf ik een presentatie aan een groep Franse boeren. Ik vertelde onder andere dat dierenwelzijn op de Nederlandse politieke agenda staat. Na afloop overhandigde de delegatievoorzitter mij een doosje foie gras, ganzenlever. Franser dan dat wordt het niet. Ik zag hem grijnzen.

Rond 2005 lag foie gras namelijk onder vuur van Europese dierenwelzijnsorganisaties. De Franse politiek greep in: de Assemblée Nationale en Senaat verklaarden, unaniem, foie gras tot symbool van nationaal erfgoed en gastronomie. Letterlijk werd gezegd: we laten ons dit niet door Brussel afpakken.

In 2016 kreeg Frankrijk toestemming van de Europese Commissie om bedrijven te verplichten tot land-van-herkomstetikettering van vlees en zuivel. Het is een 'proef' van twee jaar, maar Italië, Finland en Litouwen willen dit nu ook. Het is ondenkbaar dat de Franse 'proef' na 2018 niet verlengd wordt; boeren en consumenten steunen deze vorm van protectionisme.

Voedsel als kans om globalisering op agenda's te krijgen. Een politieke voetbal. Symbolisch voor de rol van Frankrijk in de Europese Unie. Nederlanders voeren deze discussie vaak technisch-rationeel: handelsakkoorden (TTIP), technologie (ggo's) en geografie (erkende herkomsten). Maar voor de Fransen gaat het veel dieper. Het is emotie: zelfbeschikkingsrecht, klassenstrijd en kwaliteit van leven. Identiteit en gastronomie zijn verbonden in wat 'gastronationalisme' genoemd wordt.

Landbouwbeleid heeft in Frankrijk een andere lading dan in zakelijk Nederland. Daar is het een symbool van nationale identiteit en 'behoren tot'. Het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) is een belangrijk politiek instrument. Frankrijk gaat dat nooit opgeven. Die Franse voorzitter wist dat al.