Kringloopstal benut reststromen beter

De Wilt is programmamanager bij Innovatie Agro & Natuur van het ministerie van EZ en was nauw betrokken bij het onderzoek naar de prestaties de eerste twee jaar van de Ecoferm Kringloopboerderij.
Alweer 2,5 jaar geleden nam de familie Kroes een stal voor 1.600 rosékalveren in gebruik. De ondernemers combineerden de stal met technieken om mineralen en energie uit mest, en warmte en CO2 uit de stal optimaal te benutten. Boven de stal met kalveren heeft Kroes een etage gebouwd met een kas met een bassin van circa 4.000 vierkante meter voor de productie van eendenkroos.
De dikke fractie van de 1.600 kalveren wordt gemengd met drijfmest van de overige 2.000 kalveren op het bedrijf en gaat daarna naar een vergistingsinstallatie. De stikstofrijke en fosforarme urine worden op het land uitgereden.
De stallucht, die door de kalveren in de stal veel CO2, ammoniak en waterdamp bevat, gaat door een biologische luchtwasser met houtsnippers om het ammoniakgehalte te verlagen. De vochtige, warme CO2-rijke lucht gaat vervolgens naar de kas en stimuleert daar de productie van eendenkroos.
Na het vergisten wordt de mest opnieuw gescheiden in dikke en dunne fractie. De dikke fractie rijdt Kroes deels uit over beheersland. Een ander deel droogt hij in met warmte die vrijkomt uit de gasturbines die elektriciteit maken van biogas. Het gedroogde product gaat vervolgens weg voor export en daarmee kan de kalverhouder aan zijn mestverwerkingsverplichtingen voldoen.
De dunne fractie wordt na scheiding in een centrifuge of pers deels gebruikt als mest voor het eendenkroos. Eendenkroos heeft stikstof en fosfor nodig om te groeien en haalt dat uit de dunne fractie. Zo kan een deel van de mineralen en andere restproducten - CO2, water en warmte - binnen het bedrijf opnieuw worden benut.
In 2014, het eerste jaar dat de Ecoferm Kringloopboerderij draaide, waren er de nodige technische problemen. Er waren geregeld storingen in de vergister als gevolg van vastgelopen pompen, onvoldoende biologische stabiliteit en pieken in de zwavelconcentratie. Vorig jaar kregen de ondernemers de technieken steeds beter onder de knie en ging de gasproductie van de vergistingsinstallatie omhoog.
Ook de teelt van kroos kwam pas vorig jaar goed op gang, nadat 2014 vooral een jaar van experimenteren was. Vanaf maart 2015 is er eendenkroos geoogst. Het eendenkroos is tot november 2015 dagvers gevoederd aan de kalveren door opname in het gemengde rantsoen. De totale kroosoogst in 2015 was 11.480 kilo droge stof per hectare.

Licht

De onderzoekers concluderen dat vooral de beschikbaarheid van licht een beperkende factor was bij de kroosteelt. Dit komt onder meer door de gekozen materialen en de beperkingen die de welstandscommissie oplegde aan Kroes waardoor hij het bovenste deel van de stal niet zo lichtdoorlatend als een echte kas kon maken.
Bedrijfseconomisch gezien is de teelt van kroos bij Kroes nog niet interessant. De kostprijs van de grondstof is 500 euro per ton droge stof. 'Daarmee is eendenkroos bij de huidige lage sojaprijzen feitelijk te duur om als veevoergrondstof te gebruiken', zegt De Wilt.
Het bedrijfseconomische plaatje kan veranderen als het kroos gebruikt mag worden als bestanddeel van voedsel. 'Je komt dan in een hoogwaardiger marktsegment terecht. Uit onderzoek blijkt dat het met de voedselveiligheid van eendenkroos wel goed zit.'
De Wilt concludeert dat Kroes met zijn aanpak een voorschot neemt op een duurzame toekomst. 'Voor de grote groep veehouders is dit kringloopsysteem nu nog te duur. Maar dat verandert de komende jaren als het lukt om noodzakelijke technieken te verbeteren en het overheidsbeleid wijzigt waardoor besparing op broeikasgasuitstoot wordt gehonoreerd.'