'Mijn oproep: denk nou eens vanuit oplossingen'

De wereld heeft een nieuw klimaatakkoord. Hoe kijkt u daartegenaan?

'Het akkoord is ingestoken op voorkomen van CO2-uitstoot. Goed dat daarover afspraken zijn, maar jammer dat koolstofvastlegging niet is genoemd. Stel dat wij erin slagen het organische stofgehalte in de bodem met 1 procentpunt weten te verhogen, reken dan maar eens uit hoeveel CO2 we uit de lucht vastleggen, hoe weerbaarder onze bodem wordt voor droogte en heftige neerslag en voor mineralenuitspoeling, hoe het opbrengend vermogen van de bodem natuurlijk verbetert. Dan kom je tot spectaculaire getallen.
'Ik denk dat naarmate de CO2-agenda wordt ingevuld, beleidsmakers en politici erachter komen dat koolstofvastlegging ook een element is. Dan komen ze vanzelf wel bij de land- en tuinbouw.'

Ondanks alle zorgen en problemen gaat verduurzaming door. Hoe is dit verbeteren?

'Wij moeten beter te gelde maken dat we de meest duurzame sector zijn. En als de sector voldoende uitdagende doelen krijgt, dus geen middelvoorschriften, kunnen we nog sprongen maken. Kijk naar de convenanten Schone en zuinige agrosectoren, Energietransitie, Gewasbeschermingsmiddelen, Antibiotica. Daar waar je de sector uitdagende en haalbare doelen geeft, gaat de sector sneller dan wat je vroeg.
'Restrictief beleid is natuurlijk nodig om een kapstok te hebben voor onwillenden. Maar creëer een systeem waarbij welwillenden het leuk vinden en harder lopen.'

Liggen er kansen in monovergisting?

'Zeker, het mes snijdt zelfs aan twee kanten. Het past ook in de klimaatdiscussie. Door verse mest in vergisters te stoppen, voorkom je dat die rot in de put. In plaats daarvan maak je groen gas en voorkom je methaanuitstoot. Dat is immers 27 maal schadelijker dan CO2.'

Minister Henk Kamp (EZ) wil monovergisting stimuleren. Zit er beweging in?

'Ja, maar er zijn nog twee bottlenecks. Na vergisting heb je de bewerking. De dunne fractie moet eigenlijk als kunstmestvervanger gebruikt kunnen worden. Nu remt dat de bedrijfseconomische exploitatie van een melkveebedrijf.
'De andere is de dikke fractie. Die moeten we kunnen omzetten in een te bewaren product waar organisch materiaal en fosfaten in zitten. Dat ook zo bewerkt wordt dat een teler of akkerbouwer in binnen- en buitenland het in zijn schuur kan zetten en kan gebruiken wanneer het hem het beste past bij de teelt. Dan zul je zien dat daarmee een andere acceptatiegraad van dierlijke mest ontstaat. Daarmee voorkomen we methaanuitstoot én we hebben een nieuw product op maat. Noem het maar organisch gebonden kunstmest.'

Wie moet dat regelen?

'De overheid kan zeker een duwtje geven, maar ook de markt moet het doen. Als het om de erkenning van dunne fractie als kunstmestvervanger gaat, is er beweging in Brussel. De Europese Commissie heeft een nieuw actieplan voor de circulaire economie goedgekeurd, waarbij mineralenconcentraat erkend wordt als kunstmestvervanger. Daarmee is het nog niet geregeld. Meestal duurt het vijf à zes jaar.'

Zou dat niet sneller moeten?

'Waar we naartoe moeten is nationaal lef, bij beleidsmakers en politici. Alle producten die komen uit omgekeerde osmose of ultrafiltratie, noem ik een industriële bewerking. Als je dan kijkt naar de kunstmestdirectieven uit Brussel, dan is dit ook een product met industriële bewerking.
'Zet die lijn strak door en regel het in Nederland. Meld Brussel dat je dit product tot kunstmest hebt verklaard. Dat zal enige reuring geven, maar ik moet nog zien of Brussel dit tegenhoudt. Misschien krijg je een reprimande, maar ik verwacht geen boete. Want het is de Europese lijn.'

Kan het klimaatakkoord een boost geven?

'Ik hoop het, maar dan moet de politiek wel iets doen. Voor een fractie van de SDE-subsidie voor wind op zee is het te organiseren. Alleen is wind op zee politiek sexy gemaakt. Het interesseert niemand dat je voor 20 tot 30 procent van de windkosten zeer rendabel mest kunt vergisten.'

Moeten we als sector dan niet doorpakken?

'Ja, niets voor niets roep ik: denk nou eens vanuit oplossingen. Dan kom je ook de mensen tegen die constant 'ja, maar' roepen, maar die gaan dan met je meedenken. Wel vanuit twijfel, maar ze gaan meedenken. Anders heb je geen discussie.'

Hoe kan duurzaamheid bij de invoering van fosfaatrechten een rol in spelen?

'Ik wil de sector oproepen onze efficiencyprikkel op te pakken. En of dat nou de Kringloopwijzer of een ander instrument is, dat maakt mij niet zo veel uit. Want we zien dat de bedrijven die maximaal sturen op fosfaatefficiency, tot ver boven de 20 procent komen. Dan gaat het mij echt niet om de vraag of het voor een extensief bedrijf moeilijker is. Dat snap ik ook. Maar stel dat we dat allemaal oppakken, dan blijven we onder het fosfaatplafond.'

Zijn fosfaatrechten dan niet nodig?

'Dat zeg ik inderdaad hardop. En als we nou van mest een korrelbare organisch gebonden meststof maken en die exporteren, dan zijn we toch milieuverantwoord bezig? Die beweging komt er, denk ik. We zitten nu in een fase van overleggen en overwegen, maar daarna komt vanzelf het besef dat verantwoorde verwerkingsmethodes ook erkend moeten worden.
'Intussen gaan we de druk in Brussel opvoeren om voor elkaar te krijgen dat ver- en bewerkte producten kunstmestvervanger heten. Dan kan het zomaar zijn dat de oeverloze fosfaatdiscussie achteraf niet nodig blijkt te zijn. Dat is mijn ambitie.'