‘Onze locatie bepaalt de strategie’

Het riet, de ruigte en het beheergras komen uit een naastgelegen natuurgebied. ‘Met deze nieuwe koeientuin willen we een stap verder gaan met diervriendelijkheid en het vercomposteren van ‘afval’ uit de sloten en natuur om ons heen. We sluiten hiermee de kringloop’, zegt Jan Duijndam van het biologisch-dynamische veebedrijf. ‘Natuur gaat erin, mest, melk en vlees komen eruit.’
Zijn 150 Montbéliardes hebben hier 30 vierkante meter per koe ter beschikking.
Het dak van de melkveestal bestaat uit donkergroene sandwichpanelen en ook de palen zijn donkergroen gekleurd om de 170 meter lange stal landschappelijk inpasbaar te maken. Bij mooi weer kunnen burgers dwars door de stal heen kijken.
‘Alles draait hier om beleving’, legt Duijndam uit. ‘We kunnen niet zomaar een stal van 170 meter lang en 6,7 meter hoog gaan bouwen in dit natuurgebied. We moeten dat kunnen uitleggen. Consumenten moeten kunnen zien wat hier gebeurt.’
Die consument zit op een steenworp afstand. Hoeve Biesland wordt omringd door steden als Pijnacker, Delft en Nootdorp. De eerste flats van Den Haag zijn zelfs vanaf het erf al te zien.

Roer om

Om toekomstperspectief voor zijn bedrijf te creëren, gooide Duijndam in 1997 het roer om. Zijn bedrijf werd biologisch en in 2010 biologisch-dynamisch, gericht op de consument. ‘De locatie bepaalt mijn strategie en bedrijfsvoering. Het concept ‘Boeren voor Natuur’ was de enige mogelijkheid. We boeren zoals honderd jaar geleden al dan wel met de moderne middelen van nu. De stal is er een mooi voorbeeld van.’
Het is typerend voor zijn pioniersdenken. Toen Duijndam in 1983 de melkveehouderij van zijn vader overnam, stond er een traditioneel bedrijf met 35 Holsteins. In 1997 was dat aantal gegroeid naar 100. Zoals bij de meeste melkveehouderijen draaide alles om zo veel mogelijk productie met zo min mogelijk ‘geouwehoer’, zoals de ondernemer zelf zegt.
‘Melkveehouders zijn procesmensen. Dat zit in onze genen. Maar daardoor hebben we veel moeite om samen op te trekken met de samenleving. Dat kon ik hier niet volhouden. Die samenleving zijn mijn buren en die buren willen geen intensief bedrijf. Ook gemeente Delft wilde dit gebied anders inrichten. Ze boden me 35 hectare graslandgebied te pacht aan om om te bouwen tot recreatiegebied met koeien.’
Het was de enige manier om te groeien. ‘Wil ik een renderend verdienmodel hebben, dan moet ik inspelen op de omgeving. Ik moet een thema hebben dat klopt.’
Zijn Holsteins gingen weg en Duijndam koos voor Montbéliardes. De melkproductie ligt bij dit Franse ras zo’n 18 liter lager, maar het vlees van dit dubbeldoelras verkoopt hij nu in zijn eigen slagerij aan huis.
Het bedrijf telt 180 hectare graslandgebied, waarvan 30 grasklaver. Vandaar ook de groei van 100 melkkoeien naar 150. ‘Anders krijgen ze al dat gras niet op.’
De groei wordt ondersteund door consumenten en de omliggende overheden. ‘Dat is voor mij het bewijs dat ons verhaal klopt’, stelt de ondernemer. ‘De slagerij en de winkel lopen als een tierelier. Ook overheden en Staatsbosbeheer zijn enthousiast.’
Ondertussen kent de boerderij ook een zorgtak.
Toch betekent dit succesverhaal niet dat alles zonder slag of stoot gaat. ‘We hebben veel moeten investeren om alles in de kringloop te laten passen en het is gewoonweg pionieren’, zegt Duijndam. Alle takken op het bedrijf hebben dan wel een eigen identiteit en kunnen zichzelf bedruipen, maar samen vormen ze een coöperatie. ‘Ze hebben elkaar nodig om het geheel tot een succes te maken.’
Maar zijn verhaal is nog niet uit. Nu met de nieuwe koeientuin is er een stal vrijgekomen. De coöperatie heeft plannen om daarin de slagerij en de groentewinkel uit te breiden en een zuivellijn op te zetten. Ook wil Duijndam met vier andere ondernemers de kinderboerderij overnemen die achter aan zijn perceel ligt.
‘Dat zou toch mooi zijn. Dan kunnen kinderen straks vanaf die kinderboerderij op safari naar deze boerderij. Er ligt hier veel potentieel. We zitten nog maar aan 20 tot 30 procent van onze ontwikkelingsmogelijkheden.’