Bedrijfswoning ligt juridisch complex

Leo van PeltIn het verleden kon nog regelmatig een tweede agrarische bedrijfswoning worden aangevraagd. Wat te doen met een overbodige tweede agrarische bedrijfswoning? Welke rol kan de plattelandswoning hierin betekenen? Kan een agrarische bedrijfswoning zonder risico aan een burger worden verkocht?
Een agrarische bedrijfswoning is een woning die alleen bewoond mag worden door een persoon die verbonden is aan het bedrijf waarbij de bedrijfswoning hoort. Een dergelijke woning staat in het kader van een bestemmingsplan op een agrarisch bouwvlak. Bij verkoop aan een burger is er dus sprake van een gebruik dat strijdig is met het bestemmingsplan. De gemeente kan hiertegen optreden.
In dat geval moet de gemeente bekijken of legalisatie mogelijk is. Hierbij kan worden gedacht aan een bestemmingswijziging waarbij de agrarische bedrijfswoning wordt herbestemd tot burgerwoning.
Ook een gedoogbeschikking is een optie. Hierbij kunnen de huidige bewoners in de woning blijven wonen, maar andere toekomstige bewoners niet.

Verplicht tot handhaving

De gemeente is in beginsel verplicht tot handhaving. Bij verkoop moet de verkoper de koper uitdrukkelijk op de hoogte stellen van de agrarische bestemming, waarbij tevens wordt aangegeven dat de gemeente de koper kan verbieden om de woning als burger te bewonen.
Doet de verkoper dit niet, dan kan de koopovereenkomst worden ontbonden. Daarbij moet de verkoper de woning terugnemen en de koper schadeloos stellen, blijkt uit een recente gerechtelijke uitspraak.
Indien de agrarische bedrijfswoning al vele jaren door een burger wordt bewoond, kan het overgangsrecht een rol spelen. Dit speelt een rol als ten tijde van het illegale bewonen een nieuw bestemmingsplan is vastgesteld en de gemeente niet heeft opgetreden tegen de illegale bewoning. De gemeente kan dan bijvoorbeeld kiezen voor een persoonlijk overgangsrecht, die gekoppeld is aan de huidige bewoner.
Sinds 2013 kan de gemeente een overbodige, tweede bedrijfswoning herbestemmen als plattelandswoning, in bestemmingsplannen ook wel aangeduid als voormalige agrarische bedrijfswoning. Deze woning krijgt dan geen bescherming tegen de voormalige eigen stallen.
Overigens zal de gemeente bij het planologisch toestaan van een plattelandswoning toch nog moeten beoordelen of het woon- en leefklimaat dit ter plaatse niet in de weg staat. Het aspect dat de woning niet wordt beschermd tegen de milieuemissie van het bijbehorende agrarische bedrijf ter plaatse, betekent niet zonder meer dat een aanvaardbaar woon- en leefklimaat kan worden gegarandeerd.
Al met al is met betrekking tot (voormalige) agrarische bedrijfswoningen het juridisch gezien niet rustiger geworden.