Koekeloeren in eigen of andermans tuin

Monica WesselingDe komende tijd kan dat wel eens heel anders worden. Op 22 maart begint officieel de Jaarrond Tuintelling. Vanaf die dag is iedereen uitgenodigd jaarrond in eigen of andermans tuin alle (nacht)vlinders en overige insecten, vogels, vissen, amfibieën, zoogdieren en hun sporen, spinnen, weekdieren en pissebedden te tellen en de resultaten door te geven.
In Engeland is ‘tuintellen’ al jaren populair. Honderdduizenden groenliefhebbers geven jaarlijks miljoenen gegevens door. ‘Dat is een enorme bron van kennis en daar is het ons precies om te doen’, zegt Ineke Radstaat van de projectorganisatie Tuintelling. ‘Al die gegevens gezamenlijk maken het mogelijk wetenschappelijk verantwoorde conclusies te trekken over de flora en fauna in tuinen. Daar weten we veel minder van dan van planten en dieren in natuurgebieden.’
Vogelbescherming Nederland nam het initiatief de Tuintelling hierheen te halen. Eerder had de organisatie al de Tuinvogeltelling en ‘Beleef de lente’ in ons land geïntroduceerd.
Kennis vergaren dus. Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen flora en fauna van tuinen in het buitengebied en die in de stad? Trekken boerenerven meer mussen, egels en muizen, hoe vroeg verschijnt waar het eerste speenkruid of de eerste wolfspin?
Hoe meer kennis, des te beter kunnen natuurorganisaties beschermen. ‘Maar dat niet alleen’, zegt Jip Louwe Kooijmans, deskundige stedelijk gebied van Vogelbescherming Nederland. ‘We hopen mensen te enthousiasmeren hun tuinen natuurvriendelijker in te richten. Met meer aandacht voor de wilde flora en fauna valt er een wereld te winnen. Op de website geven we hiervoor tips.’

Bijzondere positie boerenerven

Boerenerven nemen hierbij een bijzondere positie in. Vaak gelegen te midden van het open platteland kunnen goed ingerichte boerentuinen een belangrijke oase en ‘stepping stone’ voor dieren en planten worden. Zo krijgen flora en fauna de mogelijkheid ook in sterielere omgevingen te overleven.
Kan de gemiddelde burger wel een veldmuis van een bosspitsmuis onderscheiden, een kleine aard- van een tuinhommel of zelfs maar een grote lijster van een zanglijster?
Louwe Kooijmans noch Radstaat verwacht een probleem. ‘Hier geldt de waarheid van de massa. De meeste gegevens zullen echt wel juist zijn en door de hoeveelheid worden de fouten verdund. Bovendien kun je via de website hulp krijgen bij de herkenning. Kom je er nog niet uit, dan kun je een foto insturen’, zegt Kooijmans.
De statistische betrouwbaarheid wordt bovendien vergroot door op twee manieren te tellen. Deelnemers kunnen kiezen hoe vaak en wanneer ze willen tellen; bij voorkeur wekelijks. Vervolgens kiezen ze tussen een tijdstiptelling of het bijhouden van een weeklijst.
Een weeklijst geeft zicht op de aanwezigheid van soorten en daarmee op de trend over een langere periode. De tijdstiptelling levert gegevens op over de aantalsveranderingen in de tuin.
‘Door hier verschillende statistische verwerkingsmethoden op los te laten, wordt – zo zeggen doorwinterde statistici - de betrouwbaarheid sterk vergroot. En ja, het duurt even voor we conclusies kunnen trekken. Uit twintigduizend gegevens kun je nog niets afleiden’, stelt Radstaat.

Herkenning vaste gasten

Tellen in de tuin is dus nuttig, maar volgens de initiatiefnemers vooral ook ontzettend leuk. Radstaat: ‘Opeens zie je veel meer leven in je tuin, herken je je vaste gasten en wordt je je bewust van je eigen rol. Als je één keer de smaak te pakken hebt, wordt het heel moeilijk om iets niet te noteren.’