‘Boeren vergeten de bodembiologie’

Floris was lange tijd boomkweker. Hij had belang bij gezonde bomen. De adviezen op basis van grondonderzoek hielpen echter niet altijd. Het gevolg was dat hij zich meer ging verdiepen in de bodembiologie. Nu ontwikkelt hij met zijn bedrijf PHC al meer dan vijftien jaar bodemverbeteraars met mycorrhiza’s en wortelbacteriën als belangrijkste ingrediënten.
‘Plantenziekten zijn het gevolg van problemen in de bodem. We zijn steeds bezig de symptomen te bestrijden. Daar zit blijkbaar de meeste handel in. Het is niet beter voor de kweker. Het is tijd dat we vragen stellen aan de plant: Hoe wil die het hebben? Wat voor omstandigheden in de bodem zijn er nodig?’, zegt Floris.

Nieuwe inzichten

Het is niet zo dat de boeren en tuinders de afgelopen decennia wat fout hebben gedaan, benadrukt de directeur van PHC. ‘De eerste effecten van NPK-meststoffen waren zo spectaculair, dat niemand meer zonder deze makkelijke meststof wilde werken. Nu zijn er nieuwe inzichten. Het is tijd dat we dingen anders gaan doen.’
Volgens Floris hebben boeren en tuinders de gronden overbemest en overbewerkt. ‘De bodembiologie is eruit.’ Het gaat daarbij om algen, schimmels, bacteriën, wormen en dergelijke. ‘Met synthetisch geproduceerde stikstofkunstmest moord je de bodembiologie uit. Ik heb niets tegen stikstof, maar je moet het niet op de bodem gooien.’
Synthetische stikstofkunstmest vernielt volgens de PHC-directeur niet alleen het bodemleven, het zorgt ook voor afbraak van organische stof in de bodem. Dat zorgt voor meer CO2 in de atmosfeer. ‘Als we geen kunstmest gebruiken, dan krijgen we meer bodemleven en herstelt de bodem. Met meer organische stof in de bodem leggen we CO2 vast en daarvoor zou de sector geld kunnen vragen.’
In de bodem leven veel verschillende organismen die allemaal van elkaar afhankelijk zijn en samen een voedselweb vormen. ‘Sla er een gat in en het systeem ligt plat’, zegt Floris. Hij pleit ervoor de bodem- en wortelbiologie te ondersteunen. ‘Biologie speelt nog geen rol bij de bemesting en dat is een gemiste kans. Planten leven al lang samen met bijvoorbeeld mycorrhiza’s.’
De PHC-directeur wijst erop dat opnamewortels op enig moment in de groei nooit meer dan 4 tot 7 procent van het bodemvolume in beslag nemen. ‘Er zitten maar weinig wortels in de grond, ongeacht de soort. Gewassen als prei en ui halen de 1 procent niet eens. Mycorrhiza zijn vangnetjes voor de wortels. Gemiddeld zorgen ze voor meer dan 700 procent meer opnamecapaciteit.’

Aaltjes

Er zijn endo- en ectomycorrhiza’s. Alleen de endomycorrhiza’s zijn van belang voor de land- en tuinbouw. Omdat mycorrhiza een web aan schimmeldraden om de plantenwortels vormt, kunnen ze planten uitstekend beschermen tegen aaltjes. De schimmeldraden kunnen de nematoden met lusjes wurgen. ‘Planten zonder mycorrhiza groeien problematisch en dat kost geld’, stelt Floris.
Voor een goede wortelgroei is een goede bodemstructuur van groot belang. Storende lagen en bodemverdichting belemmeren de wortelgroei. Ook stikstof belemmert de wortelgroei, zo maakt Marcel de Jong van PHC duidelijk met de uitkomsten van een nog niet gepubliceerde bemestingsproef in gras.
Bij 0 kilo stikstof is er 8.400 kilo droge stof per hectare aan wortelmassa, bij 500 kilo stikstof per hectare ruim 4.000 kilo. ‘Door de stikstof is de helft van de wortelmassa weg en dondert de kruimelstructuur van de grond in elkaar.’