Hobbels rond collectieven

1 Coöperatie of vereniging

De bedoeling is dat vóór het eind van het jaar de gebieds-collectieven officieel zijn opgericht. Naar verwachting 44 stuks. De meesten worden een coöperatie, sommigen een vereniging. In de meeste delen van het land zijn de nieuw gevormde besturen inmiddels zover dat ze naar de notaris zijn geweest of op het punt staan om daar de handtekening te zetten. In het westen loopt het echter in een paar gebieden moeizaam. Ze gaan die datum van 1 januari niet halen.

2 Lidmaatschap collectief

Het gebiedscollectief en de ANV’s zijn twee aparte organisaties met elk eigen leden. Boeren en particulieren die mee willen doen aan het beheer moeten zich bij dat collectief aansluiten. Veel van hen zullen lid zijn van een ANV, maar dat hoeft niet. Het is ook mogelijk om apart lid te zijn van een collectief.
ANV’s hadden aanvankelijk verwacht dat zij de toegangssluis zouden worden voor leden van het collectief. Dat is niet het geval. Gekeken wordt nu hoe ANV-leden, die dat willen, zo soepel en geruisloos mogelijk lid kunnen worden van het collectief. En onder welke condities dat gebeurt. Wordt bijvoorbeeld het betalen van dubbele contributie voorkomen.

3Welke rol krijgen

Als het agrarisch en particulier natuur- en landschapsbeheer onder de vleugels van het collectief komt, wat is dan nog de rol van de ANV’s? Zij waren tot nu toe de belangrijke motor achter dat beheer. Zij regelden op dat gebied veel, zoals het aanvragen voor boeren. Dat vervalt. Wordt de ANV een lege huls? Veel ANV’s voeren nog tal van andere taken uit. Denk aan onderhoud door werkploegen, streekproducten, pr voor de land- en tuinbouw, educatie, wandel-, fiets- en vaarroutes enz. Kortom er blijft werk aan de winkel. Bovendien heeft het collectief oren en ogen in het gebied nodig om de beste natuurplannen te kunnen opstellen en om deelnemers aan het beheer enthousiast te krijgen. In de komende tijd wordt nadrukkelijk gekeken naar de invulling van de rol van de ANV’s in samenhang met de collectieven. Hetzelfde geldt voor de regionale koepels van ANV’s: BoerenNatuur, Veelzijdig Boerenland, Natuurlijk Platteland Oost, Natuurrijk Limburg en de ZLTO.

4Het grote misverstand

Het idee bestaat dat het agrarisch en particulier natuur- en landschapsbeheer op 1 januari 2016 volledig op de nieuwe leest is geschoeid. Anders gezegd, vanaf
die datum zouden alleen nog de
collectieven dat beheer verzorgen.
Dat klopt niet. Er ontstaat een tweestromenland met aan de ene kant de werkwijze met de collectieven en aan de andere kant boeren die met een individueel beheercontract werken. Er zijn boeren die in de afgelopen
jaren een zesjarig beheercontract
hebben afgesloten volgens de huidige
SNL-regeling. Die contracten lopen gewoon door. Sterker nog er worden nu nog nieuwe individuele contracten voor zes jaar afgesloten. Al met al gaan deze ‘individuele’ contracten bijna de helft van het jaarlijkse budget van ca. 75 miljoen euro opslokken. Het betekent dat de nieuwe werkwijze met collectieven het voorlopig met een deel van het budget moet doen. Dat groeit in de jaren na 2016 stapsgewijs, totdat er geen individuele contracten meer zijn.

5Hogere vergoedingen

Boeren en particulieren die mee gaan doen aan het collectieve beheer krijgen aanzienlijk hogere vergoedingen dan nu het geval is. De bedragen liggen al gauw een kwart tot eenderde hoger. Ze worden elke periode van zes jaar herberekend. Hogere prijzen en kosten in de landbouw werken door in hogere vergoedingen. Dat heeft ook consequenties voor het aantal deelnemers, want de totale pot aan geld die beschikbaar is niet veel hoger. Een rekensommetje leert dan dat het geld wordt verdeeld onder minder deelnemers. Met andere woorden een aantal boeren en particulieren die rekenen op beheervergoeding vangen straks achter het net. De spoeling wordt sowieso dunner, omdat alleen nog beheer wordt vergoed in gebieden die kansrijk zijn, gebieden waar resultaat te halen valt. Het betekent dat een boer die dolgraag aan beheer wil doen, maar die niet in zo’n kansrijk gebied zit, geen aanspraak kan maken op geld.